Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział4.Pokrzywdzony
Art.49
fizycznej,jakikwestiępodmiotowościprawnejjednostkiorganizacyjnej.Artykuł8k.c.wiąże
pojęcieosobyfizycznejzezdolnościąprawną.Zgodniez§1tegoprzepisukażdyczłowiekod
chwiliurodzeniamazdolnośćprawną.SądNajwyższywpostanowieniuz26.03.2009r.,IKZP
2/0929,wskazał,żepojęcieosobyfizycznejużytewart.49§1k.p.k.powinnobyćrozumiane
identyczniejaknagruncieprawacywilnego.Równieżworzecznictwiesądówapelacyjnychpo-
jawiłsiępogląd,żeskoronasciturusniejestwrozumieniuKodeksucywilnegoosobąfizyczną
(gdyżtoostatniepojęcieodnosisiętylkodożycianarodzonego),torównieżnagruncieart.49
§1k.p.k.dzieckopoczęteniemożebyćuznanezaosobęfizyczną30.Codozdolnościprawnej
nasciturusapojawiałosięwielekoncepcji,m.in.koncepcjajegoswoistejzdolnościprawnej,przy-
sługującejmupodwarunkiemzawieszającym.Zgodnieztympoglądemprawapodmiotowe
przednarodzeniemdzieckajeszczenieistnieją,azatemniemogąbyćwykonywane.Dopieropo
urodzeniusiężywegodzieckaspełniasięwarunekustawowy.Wówczas,gdynasciturusstajesię
dzieckiemnarodzonym,uzyskujepełnązdolnośćprawnąizarazempowstająjegoprawa(warun-
kowazdolnośćprawnanasciturusa).Onabyciuzdolnościprawnejprzezosobęfizycznąmożna
mówićjedyniewprzypadkuurodzeniasiędzieckażywego,gdyżdopierotaokolicznośćstano-
wiwarunekprawnyprzyjęciazdolnościprawnej.Jakzauważasięworzecznictwie,ozdolności
prawnejdzieckaurodzonegojakomartweniemożebyćzatemmowy.Wodniesieniudoosób
prawnychznaczeniematreśćart.33k.c.,zgodniezktórymosobamiprawnymisąSkarbPaństwa
ijednostkiorganizacyjne,którymprzepisyszczególneprzyznająosobowośćprawną.Uzyskanie
statusuosobyprawnejprzezposzczególnejednostkiorganizacyjnezależyodwoliustawodawcy,
którywustawachustrojowych,właściwychdlaposzczególnychtypówjednostekorganizacyjnych
występującychwobrocieprawnym,wyposażaposzczególnejednostkiorganizacyjnewzdolność
prawnąizdolnośćdoczynnościprawnych.Zgodniezart.34k.c.SkarbPaństwajestwstosun-
kachcywilnoprawnychpodmiotemprawiobowiązków,któredotycząmieniapaństwowegonie-
należącegodoinnychpaństwowychosóbprawnych.Własnośćiinneprawamajątkowestanowią-
cemieniepaństwoweprzysługująbowiemSkarbowiPaństwaalboinnympaństwowymosobom
prawnym(art.441§1k.c.).SkarbPaństwajestszczególnąosobąprawną,gdyżniemaklasycznie
pojmowanychorganów,adziałapoprzezpaństwowejednostkiorganizacyjnenieposiadające
osobowościprawnej(tzw.stationesfisci).
3.Wpiśmiennictwiewyrażonopogląd,żezdolnośćkarnoprocesowąposiadakażdypodmiot(oso-
bafizyczna,prawna,jednostkaorganizacyjnanieposiadającaosobowościprawnej),któregorola
czyfunkcjazostałyprzewidzianeprawemkarnymprocesowymidlaktórychztegoprawawyni-
kająodpowiednieobowiązkiiuprawnieniaorazzwiązaneznimiciężaryprocesowe31.
4.Spółkajawnamożewystępowaćwpostępowaniukarnymwcharakterzepokrzywdzonego,gdyż
stosujesiędoniejodpowiednioprzepisyoosobachprawnych(art.331§1k.c.)32.Wodniesie-
niudosytuacjispółkijawnejzatrafnynależyuznaćpogląd,żeto,iżwspólnikspółkijawnej
prawahandlowegoniejestnajczęściejbezpośredniopokrzywdzonymprzestępstwemnaszkodę
tejspółki,awięcformalnieniemożeztegotytułudziałaćwsprawiewcharakterzeoskarżyciela
posiłkowego,nieprzesądzaautomatycznieotym,żeniemożeondziałaćwsprawie,gdyżzreguły
takaosoba,zuwaginabrakorganówwtegotypuspółce,najczęściejreprezentujespółkęjawną.
Niedziaławtedynaswojąrzecz,alenarzeczspółki,którąreprezentuje33.
5.Kolejnymelementemdefiniującympokrzywdzonegojestnaruszenielubzagrożeniedobrapraw-
negoosobyfizycznejlubprawnej,któramauzyskaćtakistatusprawny.Chodzituodobrochro-
29
OSNKW2009/5,poz.37.
30
Por.wyrokSAwRzeszowiez3.02.2011r.,IACa434/10,LEXnr1643048.
31
K.Woźniewski,Zdolność...,s.1090in.orazpodanatamliteratura.
32
PostanowienieSNz21.07.2011r.,IKZP7/11,OSNKW2011/8,poz.67.
33
Por.postanowienieSAwKatowicachz5.01.2016r.,IIAKz717/15,LEXnr2023131.
HannaPaluszkiewicz
153
