Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
DanutaMusiał
instytucji—ndomucesarskiego”.Zarządówdynastiijulijsko-klaudyjskiejbyłaona
przedewszystkimrezerwuaremkandydatówdosukcesji,ajejczłonkowiepłciobojga,
międzyinnymipoprzezodrzucanieregułmosmaiorum(częstowsposóbostentacyj-
ny),stawialisięponadrodzinamiarystokratycznymi18.
KronikarzemtychprzemianbyłTacyt,piszącyuproguIIw.n.e.,kiedyinstytucjo-
nalneiideologiczneramypryncypatubyłyjużnakreślone,arządyNerwyiTrajana
wydawałysiękończyćwyniszczającąwalkęmiędzyposzczególnymigrupamielitycesar-
stwa.Tacytnależałdostanusenatorskiegoiutożsamiałsięzjegotradycyjnymiwarto-
ściami,aposwoichpoprzednikach,SallustiuszuiLiwiuszu,odziedziczyłpewienrodzaj
filozofiidziejów,polegającejnatłumaczeniuchaosupolitycznegoupadkiemobycza-
jów.OnastępcachAugustaTacytmiałjaknajgorszezdanie.Wjegonarracjirządy
dynastiijulijsko-klaudyjskiejtopasmoniszczącychkonfliktówizbrodni,którejofia-
ramibyliwybitniprzedstawicielestarychrodów,przezwiekibudującychpotęgęRzy-
mu.CzytającRoczniki,możnaodnieśćwrażenie,żezatenstanrzeczywznacznym
stopniuodpowiadałykobietyzdomucesarskiego.Nieustanniewtrącałysięwsprawy
państwowe,intrygowałyispiskowały,wykorzystującswojąseksualnośćwwalceowła-
dzę.Jeżeliniemogłyponiąsięgnąćpoprzezmężów,towszelkimimożliwymisposo-
bamistarałysięzapewnićobjęcierządówswoimsynom.Zanicmiałyoczywiściewar-
tościwymaganeodgodnejszacunkumatrony.Tacytopisujecesarskąrodzinę
wkategoriachwalki(certamen),alecociekawe,uważnalekturaRocznikówpokazuje,że
toprzedewszystkimkobietywalczyłyzesobą.Oco?Okochanków,oluksusowedo-
bra,aleprzedewszystkimopozycjęubokucezarów,którychtesilniejszezamieniały
wmarionetki.OAgryppinieStarszejTacytpisał,żezkobiecychpowodów(muliebri-
buscausiis)zgubiłaDomicjęLepidę,ponieważtamiałaczelnośćuważaćsięzarówną
jejpodwzględemdostojeństwa.Obiepiękneirozwiązłe(impudica,infamis)ścigałysię
wewszystkim—komentujehistoryk19.
ŁatwoTacytaoskarżaćomizoginię,alewtymprzypadkutermintenniewielewnosi
donaszegorozumieniajegoopowieściokobietachzdomusAugusta,ponieważkierując
sięwspółczesnymznaczeniemtegopojęcia,kulturaantycznabyłageneralniemizogini-
styczna.Tymsamymwątpliwejest,abycharakterystykikobiecychpostaciikobiecej
natury,kreśloneprzezTacyta,wynikałyzjegoosobistejniechęcidondrugiejpłci”.Być
możewjakimśkonkretnymprzypadkudałobysiętakiwniosekwysnuć,aleniejako
ogólnązasadę20.PortretykobietnakreśloneprzezTacytaodzwierciedlająwłaściwe
tradycjiarystokratycznejwyobrażeniaokobiecościikobiecychrolachwspołeczeń-
18M.CORBIER:Malepowerandlegitimacythroughwomen:thedomusAugustaundertheJulio-
-Claudians.W:WomeninAntiquity:NewAssessments.Eds.R.HAWLEY,B.LEVICK.London—NewYork
1995,s.178—193;M.B.ROLLER:Constructionsautocracy.AristocratsandEmperorsinjulio-claudian
Rome.Princeton2001,s.233—264.
19TAC.:Ann.,12,64.
20AnthonyBarrettprzypuszcza,żetakimprzypadkiemmogłabyćAgryppinaStarsza:A.BARRETT:
Agrippina.MotherofNero.London1996,s.205.
