Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Messalina,czyliwniewolistereotypu
37
tylkozzachowaniemczystościseksualnej.Najogólniejrzeczbiorąc,pojęcietooznacza
rodzajreputacjiwynikającejzprzestrzeganiaszerokorozumianychnormseksualnych
wynikającychzmosmaiorum—kwestiatadotyczyzarównokobiet,jakimężczyzn.
InteresującymrozwiązaniemjestpropozycjaKarolinyEkes,tłumaczkiFilipikCicero-
na,któraterminpudicitiatłumaczyjakoprzyzwoitość15.
Truizmemjestjużdzisiajstwierdzenie,żemodelkobiecościikobiecychról,po-
twierdzonyautorytetemprzodków,zostałstworzonyprzezmężczyzninapotrzeby
arystokratycznej(męskiej)elityrządzącejrepublikąrzymską.Nieustannakonieczność
piętnowaniapewnychzachowańkobietipotwierdzaniamęskiejdominacjinadnimi,
przejawianaprzezautorównaszychźródeł,pokazuje,żepraktykażyciacodziennego
odbiegałaodzakorzenionychwtradycjiwzorów.Rodziłotonapięciaikonflikty,któ-
rychwyraźneśladyodnajdujemyprzedewszystkimwMowachiListachCicerona.
PrzywołanawyżejdebatanadzniesieniemustawyOppiuszadowodzi,żerzymskie
matronyzdolnebyłydopublicznychmanifestacjiswoichpoglądów.Pojawieniesięna
forumkobietbyłozaśniewątpliwymprzejawememancypacji,cotakniepokoiłoKato-
na.Zczasemgorsetograniczeńzwiązanychmiędzyinnymizarchaicznymitradycjami
małżeńskimiuległstopniowemurozluźnieniu.Wostatnichlatachrepublikikobiety,
wprawdziewsposóbnieformalny,funkcjonowaływsferzepublicznej,zgodniezuwagą
RonaldaSyme)a,wedługktórejkobietyniebyłyjedynienarzędziemmęskiejpolityki.
Wręczprzeciwnie:córkiwielkichdomówposiadaływpływypolityczneztytułuwłasnych
prawidysponowaływładząniedostępnądlawielusenatorów16.
Owencórkiwielkichrodów”uzyskałynowemożliwościwrazzpolitycznymiioby-
czajowymizmianami,któreprzyniósłpryncypat.RządyAugustaidynastiijulij-
sko-klaudyjskiejtookreswyjątkowoatrakcyjnydlabadaczyzainteresowanychtąpro-
blematyką,ponieważmamywówczasdoczynieniazeswegorodzajurewolucją
kulturową,którabyłakonsekwencjązmianwstrukturachpolitycznych.Zmianyte
miałybowiembezpośredniwpływnaspołecznąkoncepcjęmęskości,cowynikało
zutratyznaczeniatradycyjnychwartościzwiązanychzpolitycznąidentyfikacjąRzy-
mianin—obywatel.Przedewszystkimjednakdegradacjiuległanajważniejszafigura
rzymskiegopatriarchalnegospołeczeństwa,czylipaterfamilias.Kumulacjawładzy
wrękachprincepsaspowodowała,żearystokraciutracilinajegorzeczwielezeswych
prerogatywwynikającychzmosmaiorum.Princeps,jakopaterfamiliasrodzinycesar-
skiej(domusAugusta),stanąłponadwszystkimiinnymirodzinamijakoktośwrodzaju
ojcaojców(nsuper”paterfamilias),coThomasSpaethnazywanmonopolizacjąmęsko-
ści”przezcesarza17.Katalizatoremprzemianbyłosamoukonstytuowaniesięnowej
15CicerozarzucaAntoniuszowi,żeutraciłpudorcumpudicitia:CIC.:IIPhil.,7,15(Przekł.K.EKES,
Warszawa2002);J.F.THOMAS:Pudicitia,impudicitia,impudentiadansleursrelationsavecpudor:étude
sémantique.nRevistadeEstudiosLatinos”2005,5,s.53—73.
16R.SYME:Rewolucjarzymska.Przekł.A.M.BAZIÓR.Poznań2009,s.12.
17TH.SPÄTH:Nouvellehistoireancienne?Sciencessocialesethistoireromaine(notecritique).nAnnales.
Histoire,SciencesSociales”1999,5,s.1137—1156.
