Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
RozdziałI
człowieka,polegającegonazmarnieniuiobniżeniujegowartości”20.
GustawFlaubertdefiniowałpostępdemokracjijakoproces,wskutek
któregousiłapięści,prawoliczby,poszanowanietłumuzajęłymiejsce
autorytetuimienia,prawaboskiego,supremacjiumysłu”21.Ipodobny
sposóbrozumieniaproblemurozpoznajemywodpowiedzi,którejna
pytanie,uczymjestdemokracja”udzieliłwlatach20.ubiegłegostule-
ciaMarianZdziechowski:demokracjajestupanowaniemliczby,alenie
tylkonadprzywilejem,lecznadwiedząirozumem,więcpanowaniem
materiinadduchem22.
uWładzaliczby”jestzatemzarównookreślonąinformacjąoświe-
cienowoczesnym,jakielementemretorykikonstruującejkrytyczną
refleksję;wtymdrugimznaczeniuwpływam.in.nasformułowanie
jednegozpodstawowychaksjomatówmodernistycznejkulturologii:
wzrostliczbyfaktówpozostajewsprzecznościzichwartością,czy
wbardziejtrafnym,dynamicznymujęciutejzasady:poziomwartości
spadawmiarępowiększaniasięstanuliczebnegodanejklasyfaktów.
WyjątkowowyraźniewyraziłtęmyślHenri-FrédéricAmiel,komentując
wDziennikuintymnymefektprzeobrażeńdokonującychsięwkultu-
rze:uStatystykzarejestrujerosnącypostęp,amoralistastopniowyupa-
dek;postęprzeczy–upadekdusz”.IwłaśnieAmiel–takjakpóźniej
Witkacy–zwróciuwagęnazmianędokonującąsięwsamymobszarze
aksjologicznym,naprzemianę,araczejwymianępolegającąnazastą-
pieniuwartości–zpunktuwidzeniaautora–autentycznych–nowo-
czesnymisurogatami:uPożytecznezajmiemiejscetego,copiękne,prze-
mysłzastąpisztukę,ekonomiapolitycznareligię,arytmetykapoezję”23.
Tenpodstawowymodelmodernistycznejmyśli–reguławspółtworzą-
caswegorodzajuepistememodernistycznejkrytykikulturologicznej,
opisującejprocesyspołeczneczypolityczne–rozpoznawanabyłateż
20
F.Nietzsche,Pozadobremizłem,dz.cyt.,s.142.
21
G.Flaubert,Listy,wyb.iprzekł.W.Rogowicz,Warszawa1957,s.128.
22
M.Zdziechowski,Jakupadającywilizacje,[w:]Wobliczukońca,Warszawa1999,
s.114.NatematpoglądówM.Zdziechowskiegozob.L.Gawor,Katastrofizmkonse-
kwentny.OpoglądachMarianaZdziechowskiegoiStanisławaIgnacegoWitkiewicza,
Lublin1998,s.36inast.
23
H.F.Amiel,Dziennikintymny,dz.cyt.,s.36.
