Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
POSTAWAFIlOZOFICZNAIAFIlOZOFICZNAWEWSPÓŁCZESNEJTEORIIPRAWA
Postawafilozoficznanatomiast,niewątpliwiemającazasobąpoważną
tradycjęhistoryczną,możestanowićcelatakówkrytycznychwoparciu
oto,żeistniejepewienstopieńswobodywprzyporządkowaniutwier-
dzeniomteoriiprawaodpowiednichtwierdzeńfilozoficznych.Jeżelitak,
tojakmówiliśmy,tezyfilozoficzne,najakiesiędanateoriapowołuje,
mogąniebyćjedynymi,zktórychtedrugiewynikają.Jakawtejsytua-
cjijestrolapowołanychzałożeń,jeżeliniesąonelogiczniekonieczne
dlauzasadnieniaopartejnanichteorii?Wydajesię,żepozafunkcjami
heurystycznymi(iewentualnieracjonalizacyjnymi)powołaniezałożeń
filozoficzno-metodologicznychpozwalasprawdzaćpoprawnośćteoriize
względunatezałożeniaorazewentualniemożeumożliwićprzeniesienie
dyskusjinawyższyszczebelzałożeńmetodologiczno-filozoficznych.Moż-
naogólniepowiedzieć,żeimbardziejwycinkoweimniejdoniosłewdanej
teoriizagadnienieteoretyczno-prawnesięrozważa,tymmniejszajestrola
wyznaczeniazałożeńfilozoficzno-metodologicznych,czyteż–inaczej
mówiąc,tymobszerniejszesąalternatywytychzałożeń,atymuboższe
wtreśćminimalnezałożeniafilozoficzne.
Ztychteżwzględówpostawaafilozoficznawydajesiędośćprze-
konywująca,gdybierzesiępoduwagęzagadnieniawycinkowe,mniej
–gdyrozważasięszerszezagadnieniakompleksowealbocałesystemy
teoretyczne.Przykładowoszeregpoglądównastrukturęnormypraw-
nejmożebyćreprezentowanychwtakiejsamejpostaciwnajbardziej
różnymkierunkomteoretyczno-prawnym,niemówiącjużozałoże-
niachfilozoficzno-metodologicznych.Naszymzdaniemwybórmiędzy
trójelementowąstrukturąnormyastrukturąnormsprzężonych(norma
sankcjonowanaisankcjonująca)jestkwestiąkonwencjiizarównojedna,
jakidrugamożebyćprzyjętatakwramachteoriimarksistowskiej,jak
iwinnychteoriach.Strukturanormsprzężonychwystępujewteoriimar-
ksistowskiej,wteoriiegologicznejiwpewnychwersjachnormatywizmu
(żewymienięprzykładowotylkoniektórezewspółczesnychpoglądów)
idoprzyjęciajejwystarczapewneminimumzałożeń,nieobejmujących
nawettwierdzenia,czyprawojesttonormaczyzachowaniesię.Inaczej
masięsprawazpoglądemnacelenormyiprawa,ajeszczebardziejzza-
łożeniamifilozoficznymimetodologicznymiwiążesiękwestiaklasowego
ispołecznegouwarunkowaniaprawaczyproblemsprawiedliwości,czy
WhatisJustice?ś,s.198–230;J.Wróblewski,TheRelativityofJuridicalConcepts,
ÖsterreichischeZeitschriftfüröffentlichesRecht1960,nr2,s.269–282;tenże,
Relatywistyczneteorieprawa,PiP1963,z.8–9;D.Bidney,ThePhilosophicalPresuppo-
sitionsofCulturalRelativismandCulturalAbsolutism(w:)L.R.Ward,Ethicsandthe
SocialSciences,NotreDame1959.Por.teżI.Lazari-Pawłowska,Orodzajachrelaty-
wizmuetycznego,StudiaFilozoficzne1959,z.4.
41
