Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Statusnasciturusawpostępowaniucywilnym
majątkowychczyniemajątkowych.S.Chrempińskipodkreśla,żedzieckopoczętema
prawodożycia,ochronyzdrowiaibiologicznegorozwoju.Sątoprawaocharakterze
niemajątkowym.Powstanietychprawiichochronaniemogąbyćuzależnioneod
tego,czydzieckourodzisiężywe.Ztegowzględuprzypisywanieokoliczności,że
dzieckomożeurodzićsięnieżywe,charakteruwarunkurozwiązującego(choćwdok-
trynieprzeważapoglądzaurodzeniemsiędzieckapodwarunkiemzawieszającym
–podkr.J.B.),możnabyuznaćzawłaściwetylkowodniesieniudoprawmajątko-
wych.Zuwaginatomiastnapozostałeprawaosobistepodmiotowośćprawnadziecka
poczętegopowinnabyćuznanabezżadnegowarunku–aniocharakterzezawiesza-
jącym,anirozwiązującym18.
Nascituruszchwiląpoczęciazyskujepodmiotowość,atymsamymochronęprawną.
WedługJ.Haberkoprawocywilnezakładaistnieniepewnejfikcji,wświetlektórejpod-
miotowośćłączysięzezdolnościąprawnąioznaczamożliwośćbyciapodmiotemsto-
sunkówcywilnoprawnych.Wprawdziezgodniezart.8k.c.zdolnośćprawnąnabywa
sięzchwiląurodzenia,alewpewnychsytuacjachzakładasięwprawiecywilnympod-
miotowość(rozumianąjakozdolność)przedurodzeniemsiędziecka.Podmiotowośćta
określapewnąmożnośćbyciapodmiotemprawiobowiązkównagruncieprawacywil-
nego,którązdolnośćprawnaaktualizuje19.
Zdolnośćprawnatozdolnośćdotego,abybyćpodmiotemprawiobowiązkówcy-
wilnoprawnych20.Jestonanieodłącznącechąkażdejosobyfizycznejiniekiedybywa
utożsamianazpodmiotowościąprawną21.Wydajesięjednak,żepodmiotowośćprawna
jestpojęciemszerszymniżzdolnośćprawna,zwłaszczażezdolnośćprawnaodnosisię
wyłączniedoinstytucjiprawacywilnego,apodmiotowośćprawnadocałegosystemu
prawa22.
Jakwspomniano,art.8k.c.nieprzyznajewyraźnienasciturusowizdolnościprawnej,
gdyżtękażdaosobafizycznamaodchwiliurodzenia.Dlategostatusdzieckapoczętego
18S.Chrempiński,Czydziecko…,s.88;takteż:J.Haberko,Cywilnoprawna…,s.180.
19R.Majda,w:Kodekscywilny.Komentarz.Częśćogólna,red.M.Pyziak-Szafnicka,P.Księżak,
Warszawa2014,s.157–160.
20A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawocywilne.Zarysczęściogólnej,Warszawa1996,
s.148;Z.Radwański,Prawocywilne–częśćogólna,Warszawa2003,s.139;A.Doliwa,Prawocy-
wilne–częśćogólna,Warszawa2004,s.113;E.Łętowska,Podstawy…,s.66.
21A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawo…,s.148;E.Łętowska,Podstawy…,s.66.
22Wdoktryniewyodrębniłysiętrzystanowiskacodopodmiotowościizdolnościprawnej
(R.Majda,w:Kodekscywilny…,s.157–160):pierwszeutożsamiaobydwiekategorie(A.Wolter,
J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawo…,s.148),wedługdrugiegozdolnośćprawnajestkategorią
abstrakcyjną,podczasgdyopodmiocieprawamówimytylkowkontekściekonkretnegostosunku
prawnegoczyteżkonkretnegoprawapodmiotowego(S.Dmowski,w:S.Dmowski,S.Rudnicki,
Komentarzdokodeksucywilnego.Księgapierwsza.Częśćogólna,Warszawa2004,s.66)itrzeciewy-
raźnieodróżniającepodmiotowośćprawnąodzdolnościprawnej,ujmująctępierwsząjakokate-
gorięszerszą(Z.Radwański,Prawo…,s.140;M.Pazdan,w:Kodekscywilny…,s.75;A.Doliwa,
Prawo…,s.112).TrybunałKonstytucyjnystanąłnastanowisku,że:nzdolnośćprawna,októrej
mówiąprzepisykodeksucywilnego,macharakterczystofunkcjonalnyiodnosisięwyłączniedo
instytucjiprawacywilnego.Wszczególnościniemożnautożsamiaćzdolnościprawnejokreślonej
wart.8zpodmiotowościąprawnąwcałymsystemieprawa.Podmiotowośćprawnaprzynależnajest
każdemuczłowiekowi.Zdolnośćprawnawzakresieprawacywilnegomożebyćnatomiastuzależ-
nionaodetapurozwojużycialudzkiego”–uzasadnienieorzeczeniaTKz28.05.1997r.,K26/96,
OTK1997,nr2,poz.19.
85
