Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzene
13
Duchowyaspektistnieniainteligencjiigotowośćdopoświęceńwimięgłoszonych
ideałówodróżniająrosyjskąinteligencjęodformacjiintelektualistównaZachodzie.
Azatem,nawstępnymetapiedefiniowaniazjawiskanależyzwrócićuwagęnaróżnice
międzyintelektualistązaangażowanymwsprawyspołeczne(wEuropieŚrodkowo-
Wschodniejokreślanegomianem:„inteligent”)aogółemludziwykształconych
21.
Wdotychczasowychbadaniachnadinteligencjądająsięzauważyćdwietendencje
wdefiniowaniuzjawiska.Wedługpierwszej,przyjmującejzakryteriumpoziomwy-
kształcenia,inteligencjastanowipewnąformacjęintelektualną,posiadającąwiedzę
iumiejętnośćdostrzeganiazwiązkówprzyczynowo-skutkowych.Jestonaświadoma
własnychzadań,jejrolawspołeczeństwiezostaławyraźnieokreślona.WedługJacka
Bartyzela
22,jestto
„...stosunkowowąska,leczwpływowagrupaosóbposiadającychzazwyczajwykształcenieaka-
demickieiuprawiającychtzw.zawodytwórcze(literaci,dziennikarze,wykładowcyuniwersytec-
cy,niekiedyteżduchowniiartyści),przetonależącychlubpretendującychdoelityumysłowej
orazwykazującychskłonnośćdoautorytatywnegowypowiadaniasięwsprawachdotyczących
całegospołeczeństwa,jegocelówiprzyszłości,częstokroćwformiezbiorowychwystąpień,ma-
nifestówiapelimoralizatorskichipolitycznych”
23.
Drugadefinicjaujmujeinteligencjęjakogrupęludziposiadającychwykształcenie,
alejednocześnieprzypisującychsobieszczególnąmisjędospełnienia
24.Grupataist-
niejewopozycjidowładzypolitycznejipodejmujepróbęokreśleniakondycjiczło-
wiekawobecświatawartości,cowistotnysposóbpodkreślafakt,żestanowionanie
tylkoformacjęintelektualną.Inteligencjawdrugimujęciudefiniujesiępoprzezetos
25.
JakzauważyłBartyzel,„narodzinyinteligencjiwiązałysięzwykształceniemspecy-
ficznegotypuosobowegoigrupyowłasnymetosieiaspiracjach”
26.
NadwasposobyinterpretacjifenomenuinteligencjizwróciłrównieżuwagęRichard
Peipes
27:definicjaowęższymzakresieujmujeinteligencjęjakogrupęludziwykształ-
conych,którzypełniąważnefunkcjewżyciupublicznym,natomiastprzyujęciuszer-
szyminteligencjiprzypisujesiętakżeopozycyjnośćwobecwładzypolitycznej.Za
najważniejszywyróżnikwspomnianejgrupyspołecznejPeipesuznałgotowośćsłuże-
niasprawompublicznym,walkęodobrospołeczne
28.Wykształceniezostałopotrakto-
wanejakosprawadrugorzędna,gdyżsamaświadomośćsytuacjinieoznaczaautoma-
21Cz.Madajczyk,Klerkczyintelektualistazaangażowany.Światpolitykiwobectwórcówkultury
inaukowcóweuropejskichwpierwszejpołowieXXwieku,Poznań1999;A.Gella,TheIntelligentsia;The
Mythmakers;IntellectualsandtheIntelligentsia...;P.Виппер,Двеинтеллигенцииидругиеочерки,М-
сква1912.
22Encyklopedia„Białychplam”,PolskieWydawnictwoEncyklopedyczne„POLWEN”,Radom2002,
t.8,s.206.
23Encyklopedia„Białychplam”,t.8,s.206.
24
Д.Н.Калебич-Креацца,„Вехи”ипроблемарусскойинтеллигенции.Кисториитермина
„интеллигенция”врусскойобщественноймысли,Москва1993,s.35.
25„Inteligencjatogrupaspołeczna,którąbardziejniżjakąkolwiekinnąmożnazdefiniowaćniepoprzez
jejsytuacjęekonomiczną,leczpoprzezjejetos”.Por.K.Chojnicka,Rodowódliterackiinteligencjirosyj-
skiej,Kraków1992,s.3;M.Jarońska,Inteligencjapolska–pytanieoetos[w:]Teraźniejszość.Człowiek.
Edukacja,„KwartalnikMyśliSpołeczno-Pedagogicznej”,Wrocław1999,nr3,s.118.
26Encyklopedia„Białychplam”,t.8,s.206.
27R.Pipes,Rosjacarów,Warszawa1990,s.247.
28R.Pipes,Rosjacarów,s.247.
