Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzene
15
MikołajBierdiajew,wyróżniając„inteligencjęwyższą”,pielęgnującąwartościpo-
przednichpokoleń,oraz„inteligencjęwcudzysłowie”,wktórejskładwchodzilirazno-
czyńcy
35.Tadrugagrupacharakteryzowałasięniskimpoziomemwykształcenia,spe-
cyficznym–subiektywnym–stosunkiemdowartościorazstworzyławłasnyetossłuż-
byspołecznej.
Nainteligencjęjakokategorięetyczną,niekiedytakżepolityczną,gdywgręwcho-
dziopozycyjnośćwobecwładzy,wskazałIwanRazumnik
36.Badaczzauważył,żein-
teligencjęrosyjskąnurtowałypytaniaowłasnątożsamośćicele,przekonanieoszcze-
gólnympowołaniuRosjiirosyjskiejinteligencjiorazkoniecznościwypełnieniamisji.
D.N.Owsjaniko-Kulikowskizdefiniowałinteligencjęjakoczęśćspołeczeństwa,która
posiadawykształcenieoraztworzyiupowszechniaogólnoludzkiewartości.„Интелли-
генция,т.е.oбразованнаяимыслящаячастьобщества,созидающаяираспрост-
раняющаяобщечеловеческиедуховныеценности”
37.Badaczwiązałzatemistnienie
inteligencjizesferąaksjologiczną.
Rozróżnieniemiędzyzaangażowaniemwobronęwartościuniwersalnychamoral-
nymsubiektywizmemwytycza,jakwynikazwieluopracowańteoretycznych,granicę
międzyintelektualistąaklerkiem.CzesławMadajczyk
38mówio„zdradzieklerków”,
określająctymmianemaktysprzeniewierzeniasięwartościomuniwersalnym,brak
protestuizaangażowaniawichobronę.„Zdradaklerków”,wedługautora,pociągnęła
zasobązmianęstatusuontologicznegoczłowieka.„TracącBoga,musianouwierzyć
wboskośćczłowieka”
39.Madajczykscharakteryzowałklerkajakoczłowiekazzałoże-
niaobojętnegowstosunkudokonkretnejrzeczywistościspołeczno-politycznej,zato-
pionegowświecieabstrakcyjnychrozważań.
„Terminklerkjestdośćjednoznaczny:jesttointelektualistarefleksyjny,kontemplujący,pro-
gramowoodcinającysięodsprawbieżącegożyciapolitycznego,ideologiiisprawświatopoglą-
dowych;wyznajezasadęniezaangażowaniaspołecznegoipolitycznego”
40.
Klerkstoinaprzeciwległymbieguniedointelektualisty.Stereotypoweujęcieinte-
lektualistydefiniujegojakoczłowiekazajmującegosięliteraturąnaukową,rozwijają-
cegowąskądziedzinęnaukowejspecjalizacji,interpretującegoświat.Żadnazpowyż-
szychdefinicjiniezawieradystynktywnychcechrosyjskiejinteligencji,charakteryzu-
jącejsięprzedewszystkimmoralnymzaangażowaniemwsłużbęspołeczeństwu.
Możnazatemwywnioskować,żeani„klerk”,ani„intelektualista”niesąpojęciami,
któredadząsięzastosowaćdotegospecyficznegofenomenu,jakimbyładziewiętna-
stowiecznainteligencjarosyjska.
PrzedstawicieleinteligencjiwRosjiwdziewiętnastymwieku„bylizakonem,
świeckimkapłaństwemoddanymszerzeniu,niczymEwangelii,określonychpostaw
życiowych”
41.
35Н.А.Бердяев,Духовныйкризисинтеллигенции,Санкт-Петербург1910.
36И.Разумник,Историярусскойобщественноймысли,Санкт-Петербург1907.
37Д.Н.Овсянико-Куликовский,Историярусскойинтеллигенции,Санкт-Петербург1914,т.7,
s.V.
38Cz.Madajczyk,Klerkczyintelektualistazaangażowany...;A.Walicki,Rosyjskawersja„zdradykler-
ków”,„ResPublica”1988,nr10,s.101–107.
39Cz.Madajczyk,Klerk...,s.14.
40Cz.Madajczyk,Klerk...,s.14.
