Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
1oCZYMJESTPRAWO?
lubfałszywe
5
oNiktjednaknietwierdzi,żestanowiąonedeklaracjejakiejś
duchowejistotyaniniesąszeptemprawaskierowanymwstronęplanetoPraw-
nicyrzeczywiściewspominająotym,żeprawocośMmówi”lubżeoczymś
Mmilczy”oSątojednaktylkofiguryretoryczneo
Powszechnejestprzekonanie,żeprawdziwość,fałszywośćlubbrakwar-
tościlogicznejtwierdzeńprawnychzależyodinnych,lepiejznanychtwier-
dzeń,wobecktórychtwierdzeniaprawneodgrywają(żeposłużęsiętakim
określeniem)rolępasożytówoTebardziejznajometwierdzeniakształtującoś,
cochciałbymokreślaćmianemMpodstaw”prawaoTwierdzenie,żewKalifornii
niewolnoprowadzićsamochoduzprędkościąwiększąniż55milnagodzinę,
jest,zgodniezpodzielanymprzezwiększośćludzipoglądem,prawdziwedlate-
go,żewiększośćczłonkówciałaustawodawczegotegostanupowiedziałaMtak”
lubpodniosłarękę,kiedystosownytekstustawyznalazłsięnaichpulpitacho
Twierdzenietoniemogłobybyćprawdziwe,gdybynictakiegoniemiałomiej-
sca;niemogłobyonobyćprawdziwetakżewtedy,gdybytakstwierdziłajakaś
istotaduchowalubgdybyzostałotoodczytaneztranscendentalnychtablic
podgwiaździstymniebemo
Możemyterazwyróżnićdwarodzajesporów,mogącychpojawiaćsięwśród
sędziówiinnychprawników,natematprawdziwościtwierdzeńprawnycho
Mogąsięonizgadzaćcodopodstawprawa-wtedygdyprawdziwośćlubfał-
szywośćjakichślepiejznanychtwierdzeńprzesądzaoprawdziwościlubfał-
szywościkonkretnychtwierdzeńprawnych,alejednocześnieniezgadzaćsię,
czytepodstawysązrealizowanewkonkretnejsprawieoSędziowieipozostali
prawnicymogą,naprzykład,zgadzaćsię,żewKaliforniiniewolnoprzekra-
czaćprędkości55milnagodzinę,jeślioficjalnydziennikustawzawierapra-
wo,któretegozakazuje;alemogąspieraćsię,czytakieograniczeniewrzeczy-
wistościobowiązuje,ponieważbrakjestmiędzynimizgody,czywdzienniku
ustawstosownepraworzeczywiściesięznajdujeoTakispórmożnanazwaćem-
pirycznymsporemoprawooMogąonirównieżspieraćsięopodstawyprawa,
które,wspólniezinnymirodzajamitwierdzeń,jeślitesąprawdziwe,mogą
nadawaćwalorprawdziwościjakimśtwierdzeniomprawnym,Mogąsięzgo-
dzićnagruncieempirycznym,codziennikiustawiprzeszłeorzeczeniasądo-
wemówiąoodpowiedzialnościodszkodowawczejzaszkodywyrządzoneprzez
współpracowników,alejednocześniespieraćsięotreśćprawaodszkodowań,
ponieważniebędąsięzgadzać,czydziennikiustawiorzeczeniasądówwyczer-
pująwymaganepodstawyprawaoTakispóroprawomożnanazwaćsporem
Mteoretycznym”o
5
Takczyniąegzaminatorzywszkołachprawa,oceniającpraceegzaminacyjneoTakieużyciesłówMpraw-
dziwy”iMfałszywy”wywołujeuniektórychosóbpewiendyskomfort;sąonejednakzwyklezadowolonezfak-
tu,żetwierdzeniaprawnemogąbyćrównieżMsłuszne”lubMniesłuszne”lubcośwtymrodzaju,codlanaszych
celówsprowadzasiędotegosamegooPororozważanianadsceptycyzmemprawnymwrozdziałach2i7o
