Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Olech,IjaLazari-Pawłowskajakometaetykimoralista,
Słupsk2007,ISBN83-7467-002-9,©byWNAkademiiPomorskiejwSłupsku
wiskiem,nagrunciektóregobezpośrednioioczywiściezdajemysobie
sprawęzwartościdodatniejlubujemnejnaszegoicudzegopostępowa-
nia,ponieważuwaganaszaskupionajestnaczynie,nienajegoskut-
kach.NiemazdaniemJadczakasprzecznościwłączeniuprzezTwar-
dowskiegonaturalizmuzintuicjonizmemwówczas,gdy„termindobry
traktujesięjakonazwę,czyliwyrażeniepełniącefunkcjęoznaczania
iwskazywaniaokreślonychwartości”
18.Chociażowartościdobraroz-
strzygasięintuicyjnie,czylizdaniawartościującesąsądamisyntetycz-
nymiapriori,tojednocześnieuznajesię,żesąoneempiryczniespraw-
dzalneiżeetykamożebyćnaukąempiryczną
19.
KoniecznymwarunkiemdlaetykiempirycznejTadeuszaCzeżow-
skiegojestdoświadczenieaksjologiczne,dostarczającejednostkowych
ocenelementarnychwrodzajutojestdobre.Nieapriorycznezasady
etyczne,jaktobyłowdedukcyjnymmodeluetyki,leczempiryczne
ocenypierwotnesąpoczątkiemetyki.Ocenytepowstająanalogicznie
dosądówspostrzeżeniowych.Motywemichpowstaniajestprzedsta-
wieniesobienajpierwprzedmiotuocenianego.Wydanieocenynastępu-
je,zdaniemCzeżowskiego,gdynaprzedmiotzostanieskierowanapo-
stawaoceniająca,pokrewnauwadzejakopostawiepoznawczej.Różni
sięonaoduwagitym,żeprzedstawienieprzedmiotujestmotywemdla
stwierdzeniajegowartości,niezaśdlaistnienia.Analogiczniedoprze-
konańspostrzeżeniowychocenysąprawdziwelubfałszywe.Oceny,
jeżelisąwięcprawdziwe,tosąbezpośredniouzasadniane,takjakprze-
konaniaspostrzeżeniowe.Kryteriumuzasadniającymocenęjestswoista
oczywistośćoceny,któraniemożezostaćdowiedziona,tzn.byćkonklu-
zjądowodudedukcyjnego.Mylneoceny,podobniejakmylneprzekona-
nia,sąodrzucanewefekciepowtarzaniatychsamychocenwróżnych
warunkach,porównywaniaichoraznabyciawprawywocenianiu
20.
Niejestprawdą,zdaniemCzeżowskiego,żeuczuciasąmotywami
dlaocen.Sąonebowiemefektemnastawieniaoceniającego–bezpo-
średniejreakcjipsychicznej–nazywanegotakżezmysłemmoralnym.
Ukazujeonoprzedmiottak,żejegoprzedstawieniemotywujedowyda-
niaoceny.Niejestwięcocenauwarunkowanaprzezuczucia,leczuczu-
ciawartościczyuczuciaestetycznesąefektemwydaniaoceny.Wbrew
———
———
—
18Por.R.Jadczak,Człowiekszukającyetyki.FilozofiamoralnaKazimierzaTwar-
dowskiego,Toruń1993,s.75.
19Por.tamże.
20Por.T.Czeżowski,Etykajakonaukaempiryczna,[w:]idem,Pismazetykiiteorii
wartości,Wrocław1989,s.98.
17
