Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Olech,IjaLazari-Pawłowskajakometaetykimoralista,
Słupsk2007,ISBN83-7467-002-9,©byWNAkademiiPomorskiejwSłupsku
PodstawowymzamiaremJohnaLocke’abyłooparcieetykinastruktu-
rzemetodologicznejnaukdedukcyjnych.Chociażzapodstawęideimo-
ralnychuznawałichempirycznepierwowzory(empiryzmgenetyczny),
tojednaksądził,żemożnaosiągnąćpewnośćnaukowąwetyce,podob-
niejakwmatematyce.Oznaczato,żechociażwszelkienaszeideemo-
ralnewywodząsięzdoświadczeniazmysłowego,związkimiędzynimi
sątegorodzaju,żemoralnośćmożnaudowodnićtaksamojakmatema-
tykę.Podstawąwszelkichzasadmoralnychsąideeproste,przyjemności
iprzykrościwywoływaneprzezpragnieniedobraizła.Dobrozostało
złączoneprzezLocke’aztym,comożepowodowaćprzyjemność,zło
natomiastzprzykrością.Wiedzyotym,jakjeosiągnąćdostarczanam
umysł.Gdybyspróbować,zdaniemLocke’a,należycierozważyćibadać
wumyślejasneioczywisteidee,naprzykładczłowiekajakoistotyob-
darzonejrozumem,wówczasdałobyto[...]takieuzasadnienienaszych
obowiązkówinormpostępowania,żezapewniłobytomoralnościmiej-
scewśródnauk,wktórychmożliwyjestdowód
9.Wydajesięwięc,że
Locke’owskaetyka,będącempirycznąwpunkciewyjścia,wpełnym
kształciezbliżasiędostanowiskaintuicjonizmuetycznego
10.
DavidHumeniestworzyłpełnegoirozwiniętegosystemuetycznego,
aledokonałpewnegoprzełomuwmyślietycznej,któryzaowocował
rozwojemmetodologicznymetyki.Efektemtwierdzeńsformułowanych
przezHume’a(krytykazasadyprzyczynowościioczyszczenienauki
ztezmetafizycznych)sąwpewnymsensiepytaniaomożliwośćuza-
sadnianiasądówetycznychioznaczeniewyrażeńetycznychorazod-
rzuceniededukcjietykiztwierdzeńorzeczywistości.Podstawąludzkiej
wiedzyjestdlaHume’adoświadczenie.Rozum,zajmującsięporówny-
waniemideialbofaktami,niemożebyćźródłemdoświadczeniamoral-
nego.Rozumjestiwinienbyćtylkoniewolnikiemnamiętnościinigdy
niepowiniendążyćdopozycjiinnejniżsłużbaiposłuszeństwowobec
nich
11.Dodziałaniamobilizujenasobietnicaprzyjemnościlubzagroże-
niecierpieniem.Oznaczato,żewetyceHume’auczuciastanowiąuza-
sadnieniemoralności.Decydująowyborzecelu,otymcodobremoral-
nie,acozłeorazopostępowaniuczłowieka.Stądczynyniemoralne
zdaniemHume’asąźródłemjakiegośbrakuczyteżczegośniezdrowego
wuczuciach.Indywidualnesądymoralneniepodlegająkwalifikacji
———
———
—
9J.Locke,Rozważaniadotyczącerozumuludzkiego,Warszawa1955,s.230-231.
10Por.V.J.Bourke,Historiaetyki,Warszawa1994,s.142.
11D.Hume,Traktatonaturzeludzkiej,Warszawa1963,s.188-189.
14
