Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Owartościach
19
ideałówicelów,dążeńiidealnegoobrazuwłasnejosoby.Według
teoriipsychoanalitycznych,wartościzawartewsuperegostanowią
kulturowoirozwojowouwarunkowanekryteriawłaściwego
postępowaniaijakotakiesterujązachowaniemczłowieka
(por.Oleś,1989;Hartmann,1960;Menninger,Pruyser1963;
Settlage1972).
Niezależniezatemodorientacjipsychologicznychicharak-
terystycznychdlanichzałożeńontologicznych,wartościstanowią
uzasadnienialubsubiektywnekryteriawłasnychzachowańludzi
iprzynajmniejjakotakiemogąbyćbadanejakoczynnikimoty-
wacyjne.
WkoncepcjiRokeachawartościinstrumentalnesąmotywu-
jące,ponieważwiążącsięzwyidealizowanymisposobamipo-
stępowania,sąśrodkiemdoosiągnięciapożądanychcelówosta-
tecznych–wartościkońcowych.Zkoleiwartościostatecznesą
motywującesameprzezsię,stanowiąbowiemceletrwałeiponad-
czasoweiczłowiekzawszedonichdąży.Motywacyjnycharakter
wartościzwiązanyjestzichemocjonalnymaspektemfunk-
cjonowania.Wartościsąbowiemzwiązanezinterpretacjąioce-
nianiemrzeczywistości,awnastępstwie–zwyboremprzez
człowiekapreferowanychsposobówpostępowaniaiobiektów
wśrodowisku,pozwalającychtewartościosiągnąć.
Inniautorzypodobnierozumiejąrolęwartościwmotywacji.
NaprzykładP.Oleś(1989)traktujewartościjakoskładniki
osobowościwpływającenazachowaniezarównoteraźniejszejak
iprzyszłe,zapomocąktórychczłowiekformułujeceleosobiste.
S.Epstein(1990)stawiaznakrównościmiędzywartościami
amotywami.ZkoleiE.Staub(1990)wartości,razemzinnymi
celami,zaliczadomotywów,leczjeodnichodróżniaprzez
wzglądnaichwymiarmoralny.Dlategoteżuważa,żesamych
celówwyznaczającychkierunekdziałańczłowiekaniemożna
uznaćjeszczezawartości.Takrozumiewartościinnyzbadaczy
–R.M.Williams(1968),dlaktóregowartościwpływająna
zachowaniawyrażającewybórisą:popierwsze–tym,cojest
