Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
I.Wprowadzenieteoretyczne
pożądaneipodrugie–tym,copowinnobyćpożądane.Podobnie
uważaC.Kluckhohn:wartośćstanowiideętego,cogodnepożą-
dania,charakterystycznądlajednostkilubgrupy,wpływającąna
wybórśrodkówicelówdziałania(Kluckhohn,1959).Takoncepcja
równieżpodkreślaaspektypoznawcze,emocjonalneiwolitywne
wartości.Wartośćtowięcejniżpreferencja,odnosisiębowiem
tylkodotychtypówzachowańpreferencyjnych,którewynikają
zprzekonaniaotym,copowinnobyćpożądane.
Możnaniezgadzaćsięzostatnimidwiemakoncepcjami,gdyż
implikująonemożliwośćtraktowanianp.konkretnychcechwielu
różnychprzedmiotówjakowartości(np.wartościązgodnieztą
definicjąmożebyćfasonszkockiejkratynakoszuliwsezonie,
wktórymmodnesąubraniawkratę).Jednakżerównieżte
koncepcjestanowiąprzykładytraktowaniawartościjakomotywów
ludzkichzachowań.
Wartościindywidualneczłowiekasąpojęciamifunkcjonu-
jącymiwjegosystemiepoznawczym.Ponieważwtejksiążce
przyjęliśmyperspektywępoznawczą,mamymożliwośćuznania
wartościzapojęciafunkcjonującewsystemiepoznawczym
człowieka.Przezpojęcierozumiemyelementwiedzypodmiotowej
istrukturępoznawczo-umysłowąlubideęreprezentującąuogól-
nionąabstrakcyjnąklasęobiektów,połączonychpewnąwspólną
zasadą,np.cechąlubrelacją(Chlewiński,1999).Wkoncepcji
Rokeachaaspektpoznawczywartościdotyczyichwystępowania
jakoumysłowychreprezentacjitrwałychprzekonańosubiektywnie
pożądanychcechachwłasnychistanachwłasnejosobypodmiotu
(wartościinstrumentalne)–lubpożądanychstanachkońcowych
(wartościostateczne).
PozateoriąwartościRokeachaopisanetutajpodejścieśrodków
icelówimetodaladderingubazująna(poznawczej)teorii
konstruktówosobistychG.Kelly’ego(Kelly,1955;Bannister
iMair,1968).Interpretującwartościwjejkategoriach,można
przyjąć,żesąonekonstruktamiosobistymi,czyliindywidualnymi
abstrakcyjnymisposobamiujmowaniaświataprzezczłowieka,od
