Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Owartościach
21
którychzależyukierunkowaniejegoaktywnościwobecróżnych
obiektów.Wartościrazemzinnymikonstruktamistanowią
elementysiecipoznawczejwumyśleczłowieka.Jaktwierdzi
Kelly,systemkonstruktówosobistychokreślaprzewidywania
odnoszącesiędotego,jakijestświat.Waspekciepoznawczym
funkcjonowaniawartościoznaczato,żejakokryteriapostrzegania
rzeczywistości,azarazemcelenajwyższewhierarchiiśrodków
icelów,wartościsąnadrzędnewobecinnychkonstruktów,za
którychpomocąsystempoznawczyczłowiekaporządkujeotacza-
jącągorzeczywistość(por.dalejrozdziałoteoriiKelly’ego).
Przyjętezałożenieopoznawczymaspekciewartościniekłóci
sięzesposobamiichdefiniowaniazgodniezpozapoznawczymi
koncepcjamiwpsychologii.Wykazaćmożnatoniewprost:żaden
psychoanalityk,behawiorystaczypsychologhumanistycznynie
zaprzeczy,żewartościmusząstanowićjakiśskładnikwiedzy
człowieka(niekonieczniewpostacipojęć,chociażtraktowanie
wartościjakopojęćwydajesięnajwłaściwszezewzględuna
łatwośćichoperacjonalizacji).Wpsychoanalitycznejwizjiwarto-
ścipowiadasię,żestanowiąonezinternalizowanewsuperego
normyizasadypostępowania.Trudnosobiewyobrazićproces
internalizacjiwartościnp.poprzezidentyfikacjęzpewnymi
wzorcamiczynaśladowanieosóbznaczących,awięcodwzoro-
waniewartościinnychosóbwsuperegojednostki–bezprzepływu
informacji.Behawioryści(zwyjątkiemprzedstawicieliskrajnych,
zaprzeczającychistnieniuświadomości)odcinająsięodkatego-
rycznegorozstrzyganiaskładnikówpsychikiludzkiej.Obserwując
zjawiskowartościowaniazbehawiorystycznejperspektywyobojęt-
nejestwięc,czywartościistniejąsubiektywnieczyobiektywnie
iczysąpojęciami.Radykalnegobehawiorystynieinteresują
przecieżelementyumysłu,aumiarkowany(np.neobehawiorysta
uznającyteorieE.C.Tolmana)zapewnezgodzisięztym,że
ludzietworząsobiepewnezmiennepośredniczące–wyobrażenia,
którenazywająwartościamiiktórymiuzasadniająswojepo-
stępowanie.Zkoleiwpsychologiihumanistycznejwartościsą
