Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I-Greckieirzymskiedyskusjefilozoficznedotycząceideiiwartości
31
immanentnąitranscendentną.Zresztą,więcejniżnasamejteoriiidei
zależałomunajejzastosowaniachpsychologicznych,epistemologicz-
nych,etycznych,politycznych,atezastosowaniabyłyodinterpretacjiidei
względnieniezależne.
Szczególnieistotnadlapowstaniaaksjologiiokazałasięmyślplatońska,
doktórejwjakiśsposóbnawiązująwszystkieabsolutystyczneteoriewar-
tości.JednymzpodstawowychzałożeńfilozoficznychPlatonabyłotwier-
dzenieoistnieniukrólestwaabsolutnych,wiecznychiniezmiennychidei,
którestanowiąprawzorydlawszystkiego,coistnieje.Wkrólestwieowym
tkwito,coPlatonnazywanprawdąbytów”.Zakładającistnieniekrólestwa
idei,Platonrozdzieliłrzeczywistośćnadwaświaty:realnyiidealny.Filo-
zofpróbowałjezesobąłączyć,początkoworobiąctozapomocąpojęcia
uczestnictwa(którepóźniejodrzucił),dochodzącdowniosku,żesamopo-
dobieństworzeczydoideiniemożedefinitywnieprzesądzaćoichodnich
Przykładowo:jakaśrzeczzmysłowamożebyćpięknajedyniepoprzezswo-
jeuczestnictwowideipiękna.Światidei,jaktwierdziłPlaton,posiada
swojąwłasną,obiektywnąhierarchię,niezależnąodludzkiejświadomości.
Najwyżejwtejhierarchiisytuujesięideadobra,stanowiącafundamentdla
wszystkichinnychidei,czerpiącychzniejsweznaczenie.
PierwszefilozoficzneznaczeniesłowunDobro”nadałPlaton.Toon
wjednymzswychdialogów-wKratylosie-poświęconymtworzeniu
języka,uważa,żenazwandobro”jestwbliskimsąsiedztwieztym,cogod-
nepodziwuwcałejprzyrodzie.Aponieważwszystkiebytysąwdrodze,
mająwsobieczęściowoszybkość,częściowopowolność.Składajączatem
ztychsłówcałośćnasposóbskładanki,możemyodczytaćdobrojakocoś,
conasnieoczekiwanieiszybkoporywa,coś,conasnaglepociągakusobie.
Rozumieniedobrajakoczegoś,comamocnagleporywaćnasipociągać
kusobie,wybiłosięwfilozofiinapierwszemiejsce.Późniejpojawiąsię
inneinterpretacje,upatrująceźródładobrawkreatywnejwoliczłowieka,
wemanacjiJedni,wporządkulubwceluwszelkiegodążenia,czywna-
stępstwieistnieniabytu.WcentrummetafizykiPlatonasytuujesięidea
Etycznainterpretacjaideidobra,choćnajpowszechniejsza,niejestjednak
jedyna.Niesposóbbowiemnauczaćoideidobrawsposóbdogmatyczny,
