Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.PróbapsychologiipierwszoosobowejwedługJózefaKalasantegoSzaniawskiego
iuwrażliwiaczytelnikanietylkonatechniczneczymerytoryczneaspek-
typrocesupoznania,lecztakżenakwestieaksjologiczneimoralne.
Wskazujenatochoćbytakiepytanie:
Jakiepowodymiewająprzewagęwbadalnychusiłowaniachtwoich?–jakiin-
teres,czyzmysłowy,czyrozumowy,czymoralny–czypróżność,nadzieja
pochwałlubzyskówiwidokinamiętnościamikierowanenietająsięmiędzy
pochopamidopracy,doktórejwchodzićniepowinienżadenmniejszlachetny
ipoziomyzamiar[tamże,s.57].
Zkoleipytanie:UCzywciągubadańtwoichczujeszchęćszczerązna-
lezieniaiuznaniaprawdy,chociażbyonasprzeciwiałasiętwoimuprze-
dzeniom,przesądom,anawetosobistemuinteresowi”(tamże),uwraż-
liwianadziałanietychmechanizmówpsychologicznych,którezróżnych
względówmogązniekształcaćrezultatydziałalnościpoznawczej.
Jakbardzowyrafinowany,wrażliwynasubtelnościiniuansebyłkwe-
stionariuszSzaniawskiego,możnasięnajlepiejprzekonać,studiując
choćbytepytania,któremajązazadaniepomócUmłodemuczcicielo-
winauk”wdiagnoziecechwłasnegointelektu.Iznowuwartoprzy-
toczyćkilkaznich,nietylkodlaichniewątpliwejurodystylistycznej,
leczprzedewszystkim–walorówpoznawczych.Szaniawski(tamże,
s.55)jakotropicielpowierzchownościikonwenansuzagrażającychgłę-
bimyśli,każesięzastanawiać:UCzyznajdujeszsięnieukontentowanym
inibyodurzonymwśródowychpłytkichspołecznychrozmów,gdzie
roztrzepaneumysłyprzeskakująnieustannieodjednegoprzedmio-
tudodrugiego,napomykająclekkorozlicznematerie,aniewchodząc
wporządneroztrząśnienieżadnej?”.Kiedyzkoleichceskłonićmłodego
człowiekadouświadomieniasobiestopniawłasnejzależnościodzdania
innych,poziomuosiągniętejsamodzielnościmyśleniaipasjibadawczej,
wyrażatonastępująco:
Czylitobieprzyjemnymjesttenczas,któryprzepędzaszwtowarzystwie
własnychtwoichrozmyślań?–Czylidonichmaszszczerąskłonność?–
Czylikażdypostrzeżonyprzedmiot,każdabądźsłyszana,bądźczytanamyśl,
prowadziciędodalszychawłasnychuwag?–Czylijakakolwiekbądź
myślobca,chociażbynapowadzewielkichAutorówoparta,nieprzynosi
43
