Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zapowiedźpsychologiijakoodrębnejnaukiempirycznej
zmieniładresataswojejksiążki.StałsięnimbowiemUmłodyczciciel
filozofii”,czyliuczeńizarazemadeptnauki,anie–rodzic,nauczycielczy
wychowawca.
Jakwspominaliśmy,książkaSzaniawskiegojawisięjakojednazpierw-
szychzapowiedzipsychologiiintrospekcyjnej,uprawianejzperspektywy
wewnętrznegoobserwatora(tzw.psychologiapierwszoosobowa–the
firstpersondatapsychology).Nicwięcdziwnego,żeznajdujemywniejnie
tylkozagadnieniamerytoryczne,lecztakżeliczneanalizyocharakterze
praktycznymimetodologicznym.
NawstępieSzaniawskiomawiawieleszczegółowychzasadpopraw-
nejobserwacjiorazzachęcamłodegoczytelnikadostudiowaniaprac
tychautorów,którzyformułowalipodobnewskazówki(np.FrancisBa-
con,JosephMarieDegerando,JeanSenebier).Chodzioto,abymło-
dyadeptsystematycznejobserwacjinaukowejpotrafiłwyrobićsobie
obadanymprzedmiociejaknajbardziejadekwatnewyobrażenie,które
pozwalałobymunadokonywanieużytecznychpoznawczoUrozważań,
roztrząsań,rozpoznawań,rozróżnień,rozumień,porównań,syntez”.
WtymcelupowiniensporządzićsobieUplandostrzegańnadsobąsa-
mymczynićmianych”orazgromadzeniadanych,którepowinnybyć
Uróżnorodne,liczneisystematycznieuporządkowanewedługklasyfika-
cjiustalonejprzezbadacza”(Bobrowska-Nowak,1973,s.30).Ponadto
Szaniawskiproponujenaderwyrafinowanejaknaoweczasynarzędzie,
któremapomócwsamopoznaniuisamodoskonaleniu,wzgodziezgło-
szonymprzekonaniem,żeUpsychologiatylkowtedymożebyćopano-
wana,jeżeliprzyswajaniujejprawdtowarzyszyćbędzierównoczesne
wnikliwebadaniewłasnychstanów”(tamże,s.29).Jesttoskładający
sięz34pytańkwestionariusz,służącydoustaleniatypuumysłowości
młodegoczytelnika(np.Ugłowateoretycznairozumiejąca”versusUgło-
wapraktyczna”).Wartoprzytoczyćparępytańztegokwestionariusza,
żebyzademonstrowaćzarównoichwyraźniepsychologicznewalory,jak
iwręczdrobiazgowycharakter.Szaniawskipytam.in.:UCzyliczujesz
częstepochopydodziałalności,donaśladowania,doodmienianiapoło-
żeń?”;UCzyliczujeszwstrętdowszystkiego,cojestoschłym,niezro-
zumiałym,niedorzecznymlubjałowosłownym?”(1805,s.51).Wypada
zauważyć,żewtensposóbdrążyonproblematykęmotywówpoznania
42
