Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.PróbapsychologiipierwszoosobowejwedługJózefaKalasantegoSzaniawskiego
przebywałnaemigracjiwParyżu,gdziebyłczłonkiemDeputacjiPolskiej.
Poroku1797wycofałsięzdziałalnościniepodległościowejiw1802
rokuzostałsekretarzemTowarzystwaPrzyjaciółNauk,któregoza-
łożeniestałosięmożliwedziękinowejpolitycewładcypruskiego,
FryderykaWilhelmaIII.WtymokresieSzaniawskiopublikowałswe
najważniejszepracefilozoficzne.Wtedyteżzacząłzmieniaćdotychcza-
sowepoglądyizezwolennikalewicyifrancuskiegooświeceniastałsię
nieprzejednanymkonserwatystą,upatrującymratunkudlamłodzieży
polskiej–przedzepsuciem,ateizmem,dekadencją–wfilozofiiKanta
iwnauce.Wostatnimokresieswegożycia
Szaniawskiporzuciłkarieręfilozofaizostał
najpierwurzędnikiempaństwowym(pro-
kuratoremgeneralnymiczłonkiemSądu
Najwyższego),apoupadkupowstanialisto-
padowego–głównymcenzoremKrólestwa
Polskiego,lojalnymwobeccarskichwładz
(Hass,1980).
JózefKalasantySzaniawski
Zperspektywyhistoriimyślipsycholo-
gicznejSzaniawskijawisięjakoprekursor
psychologiiintrospekcyjnej,czegodowodem
jestoryginalnainarodzimymgruncieno-
watorskapracaRadyprzyjacielskiemłodemu
czcicielowinaukifilozofii,pragnącemuzna‑
leźćpewniejsządrogędoprawdziwegoiwyż‑
szegooświecenia(1805).Książkętęmożnatraktowaćjakopodręcznik
lubporadnikpoświęconytechnologiipracyumysłowej,m.in.:samopo-
znaniu,samokształceniuisamodoskonaleniu.Świetniewpisywałasię
onawbogatynurtrefleksjifilozoficznejzainicjowanejprzezbrytyjskie-
gofilozofa,JohnaLocke’a,symbolizowanyprzezstarożytneUpoznaj
samegosiebie”(gnothiseauton).Wśródinnychźródełjegoinspiracji
możnawymienićImmanuelaKanta,ChristianavonWolffaiFriedricha
WilhelmaSchellinga.Jednakżewłaściwympunktemwyjściadlapracy
SzaniawskiegobyłopopularneimającewielewydańdziełoAugusta
HermannaNiemeyeraZasadywychowaniainauczania(1796/1801),
przeznaczonedlanauczycielidomowych,pedagogówirodziców,mają-
cesłużyćlepszemupoznaniuwychowanków.AleSzaniawskicałkowicie
41
