Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodzinypolskiejrefleksjipsychologicznej
NajważniejszerefleksjeNarbutta,któremożnapotraktowaćjako
zapowiedźproblematykiukrytychczynnościduchowych,pojawiająsię
przyopisieprocesuprzypominaniasobie.Autorodróżniateprocesy
umysłowe,zktórychzdajemysobiesprawę,odtakich,naktórenie
mamyUbaczenia”.Tooznacza,żemogąistniećmyśliniezauważone,
zktórychniezdajemysobiesprawy,azatemjeśliUmyśl,nietylkoprzy-
wodzisobienapamięćrzeczjaką,aleteżiestsobieprzytomnątego
przywodzenia,wtenczasmowisię,żemabacznośćnaswojewy-
obrażenierzeczy,wielebowiemwmyślinaszeyprzemijaspraw,na
ktoreniemamybaczenia(attentio)jakodoświadczenieuczy”(tamże,
s.28).Tazamykającazdaniefrazazdajesiębyćjednymzpierwszych
narodzimymgrunciesygnałówprzeczuciamożliwościistnieniabez-
wiednychprocesówpsychicznych.
KolejnymprekursorempolskiejmyślipsychologicznejbyłJózefEpifa-
niMinasowicz(1718–1796)–redaktorUMonitora”,poeta,wydawcaipi-
sarzpochodzeniaormiańskiego.W1771roku
JózefEpifaniMinasowicz
opublikowałtekstOprzyczynienamiętności
ludzkich.Jesttoprzypuszczalniepierwszy
polskojęzycznytraktatpsychologicznywca-
łościpoświęconyproblematyceemocjiimo-
tywacji.Zawartesąwnimnaderoryginalne
stwierdzenia.Poomówieniupoglądówin-
nychautorów(wtym:akademików,perypate-
tyków,Platona,św.Augustyna,św.Bernarda
orazstoików)natematliczbypodstawowych
namiętnościludzkich,Minasowicz(1771,
s.767)odrzucajewszystkiejakoniezgodne
zistotąrzeczyistawiaodważnątezę:Umiłość
własnajedynąjestnamiętnością,któraczło-
wiekawzruszaipobudza”.UPrzebierasię”
onaniejakowszatyinnych,bardziejszlachet-
nychmotywówidziałazukrycia,przezcojesttrudnadorozpoznania,
adziękitemubardziejskutecznajakodeterminantanaszychzachowań.
MiłośćwłasnajesttoProteusz,którasięprzemieniawtewszystkiechuci,
cojepasjamizwiem,wniesięonaprzebiera,wnichsięukrywa,abynas
32
