Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Uźródełrodzimejliteraturypsychologicznej
(1530–1584).Modrzewskisporączęśćswegofundamentalnegoiwielo-
krotniewznawianegodzieła–OnaprawieRzeczypospolitej–poświęcił
problematycekształtowaniaczłowiekaijegopsychiki.UZrozsianych
wtejpracyróżnychrefleksjimógłbypowstaćzwartytraktatonaturze
człowiekaijegoreakcjachpsychicznych”(Bobrowska-Nowak,1973,
s.12).ZkoleiMarycjusz,wpedagogicznejrozprawieOszkołach,czyli
akademiachksiągdwoje(1551),podjąłworyginalnysposóblicznewąt-
kiopsychologicznymcharakterze,wtymm.in.kwestie–jakbyśmyto
dzisiajujęli–wpływuhormonównapsychikęitemperament,zagadnie-
niagenezyirozwojuniektórychzjawiskpsychicznych,atakżeproblemy
zzakresuedukacjiiwychowaniamłodzieży.
RejiKochanowskizawarliwswoichdziełachliczneuwagiispostrze-
żeniawskazującenazaawansowanystanrodzimejrefleksjipsychologicz-
nej.Rejamożnanawetuznaćzaprekursoranurtuskupionegonaanalizie
różnicindywidualnychwzakresietemperamentów,charakterówiuzdol-
nień,rozwijanegopóźniejprzezMichałaWiszniewskiegowCharakterach
rozumówludzkich(1837).
Jeżelichodziorozważaniaobardziejsys-
tematycznymcharakterze,tojużwuważa-
nychzapierwszepolskojęzycznetraktaty
filozoficzne,amianowiciewPrzydatkachdo
pracArystotelesa(Polityki,EtykiiEkonomi‑
ki),napisanychprzezSebastianaPetrycego
zPilzna(1554–1626)iwydanychwKrakowie
SebastianPetrycyzPilzna
wlatach1605–1618,zawartesątreści,które
możnauznaćzapionierskiespostrzeżenia
opsychologicznymcharakterze(m.in.:nauka
owładzachduszyorazlicznewskazówkiprak-
tycznedotyczącenp.wychowaniadzieci,edu-
kacjiipostępowaniawrodzinie).Szczególnie
interesującesątrzywątkiporuszoneprzez
Petrycego:(1)potraktowanieduszyjakojed-
nościdziałającejnapodstawiewoliirozumu;(2)podziałwładzduszyna
takie,któreUmająbaczenie”,itakie,któregoUniemają”–cozapowiada
późniejszerozróżnienienaukładnerwowysympatycznyiparasympa-
tyczny(bądźczynnościświadomeinieświadome);(3)wnikliwe,choć
25
