Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RozwójmyśliorganizacyjnejdokońcaXIXwieku
Smithjużwpierwszymrozdzialeswegodziełazaproponowałpojęcienspe-
cjalizacja”(podziałpracy).Wykorzystałprzytymprzykładprocesuprodukcji
szpilek,rozkładającgonmniejwięcejnaosiemnaścieodrębnychoperacji”
.Po-
równująccykltechnologicznyprodukcjiwwarunkachwąskiejspecjalizacji
iwwarunkachprodukcjirzemieślniczej,Smithwykazałwyższośćpodziału
pracy,któryprowadzidowyższejproduktywności.Zauważył,żenpodziałpracy
wdowolnejprodukcjirzemieślniczej,wdowolnymzakresie,wktórymzostał
wprowadzony,zapewniaodpowiedniwzrostwydajnościpracy”
.Wykazywał,że
dziękipodziałowizadaniaprodukcyjnegonaoddzielneoperacjeefektywność
pracyrobotnikawzrasta,czasrealizacjikażdegoetapuprodukcjiulegaskróceniu
iwrezultacierozdzieleniazadanianaposzczególneoperacjepowstajemożliwość
wykorzystaniawprocesieprodukcjimaszyn.
WopiniiSmithaefektywnośćpodziałupracyispecjalizacjizapewniajątrzy
czynniki:
-
wysokasprawnośćkażdegopracownikawykonującegoswojedziałania
dotyczącerealizacjiposzczególnychoperacjitechnologicznych,
-
zmniejszenienakładówczasupracyprzyprzechodzeniuzjednejoperacji
doinnej,
-
wykorzystaniewprocesiewykonywaniaoperacjiróżnegorodzajumaszyn
iurządzeńułatwiającychpracęposzczególnychpracowników.
Podkreślającogromnywzrostproduktywnościzapewnianyprzezpodział
pracy,Smithuświadamiałsobietakżeto,żewtegotypusystemieorganizacji
pracyrobotnicyulegajązmęczeniuznaczniewiększemuniżwsystemietrady-
cyjnym.Niemniejuważał,żespołecznekorzyścipodziałupracy,wyrażającesię
wzrostemnogólnegobogactwa”
,przewyższająniedogodności,którewywołuje
podziałpracy.Równocześnierozumiał,żeistniejąteżnegatywnekonsekwen-
cjespecjalizacji.Wszczególnościjegozdaniempodziałpracypowoduje,że
człowiekwykonującycałeżycieprosteoperacjeprodukcyjnestajesięzczasem
nignorantemiosobąbezmyślną”
.
Wceluwyjaśnieniaprocesukształtowaniasięwgospodarcewartościiprocesu
podziałuproduktunarodowegoSmithodwoływałsiędoswojejteoriinczterech
etapów”ekonomicznegorozwoju.Dowodził,żewmiaręjakgospodarkaprzechodzi
wswoimrozwojuprzezróżneetapy,proceskształtowaniasięwartościsięzmienia.
Wswojejteoriiwartościwykorzystałpojęcierzadkości,wyjaśniając,dlaczego
woda,którajestczłowiekowiniezbędnadożycia,jeststosunkowotania,abiżuteria,
przynoszącamałorzeczywistychkorzyści,osiągabardzowysokącenę-jakpisał:
ntaniośćstanowinieuniknionyrezultatnadmiaru”
.Podobniejakżyjącyponaddwa
tysiącelatwcześniejArystotelesSmithrozróżniałnwartośćwprocesiewykorzy-
stania”inwartośćwprocesiewymiany”
.Przeciwstawiałsobietakżecenyrynkowe
