Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pierwsiosadnicy
naziemiachLitwy
21
swemezolityczneprototypy,nowetypypojawiająsięniezmiernierzadko.Neolityczna
kulturaniemeńskaobjęłacałyśrodkowyigórnybiegNiemnaorazobszarmiędzy
NiemnemaPrypecią.
NaLitwie,Łotwie,wEstoniiipółnocno-zachodniejBiałorusi,gdziewmezolicie
funkcjonowałakulturakundajska,przejęłaonacechycharakterystycznedlaneolitu
iprzezarcheologównazywanajestkulturąnarwską(stanowiskatejkulturynaLit-
wieodkrytowzlewiskujezioraKretony,rzekiŚwiętejitd.).Typowedlatejkultury
sąlicznewyrobykościaneirogowe(zbrojnikioszczepów,grotystrzał,harpuny,
sztylety)orazstosunkowonieliczneimałoróżnorodnewyrobykrzemienne.Lud-
nośćkulturynarwskiejwylepiałagarnkiostrodennezgrubymdnem,zglinyzduża
˛
domieszkąpotłuczonychmuszli.Wysokośćtychnaczyńbyłaprawierównaichśred-
nicy.Częstorejestrujesięnaczyniawkształciewydłużonychłódeczek,interpre-
towanejakopółmiskidoryb,orazpóźniejszeformyookrągłychwylewach.Kultura
narwska,obejmującatakdużyobszar,niebyłajednorodna.NaLitwierozpowszech-
niłysiędwawarianty:północno-wschodni(nawschódodrzekiŚwiętej,międzyrzecza
MereczankiiWilii)orazpołudniowozachodni(nazachódodNizinyŚrodko-
wolitewskiej).Jużwtymczasiepojawiająsięniewielkieróżnicekulturowemiędzy
WschodniąaZachodniąLitwą,którenasiląsięwokresieschyłkowegoneolituiw
epoceżelaza.
Jeszczewlatach60.XXw.wpracacharcheologicznychihistorycznychdominował
pogląd,żewneolicie,przedpojawieniemsięIndoeuropejczyków,terenyobecnej
LitwyzamieszkiwaliUgrofinowie,którzypozostawilicharakterystycznąceramikę
dołkowo-grzebykowąiokołotrzydziestuhydronimównaobszarzecałegokraju.
Obecnie,poprzebadaniukilkunowych,dużychosadneolitycznychuważasię,że
sytuacjakulturowaLitwywyglądaławówczasniecoinaczej.Ugrofinowiebylitak
nielicznągrupąmigrantów,żeniemieliwiększegowpływunaludnośćzamieszkującą
terenydzisiejszejLitwy.Ugrofińskienazwymiejscoweoznaczałynajpewniejdrogi
ipunktyhandlowe,gdziewędrującegrupkimigrantówzakładałyniewielkieobo-
zowiska.Ludnośćkulturyceramikidołkowo-grzebykowejwyruszyłazpółnocy
wkierunkuwschodniegowybrzeżaBałtykuwIIItysiącleciup.n.e.Niebyłaona
spokrewnionazpoprzednimineolitycznymimieszkańcamitychterenów.Pozo-
stawioneprzezniąwyroby,szczególnieceramika(garnkiostro-ikulistodennezpo-
wierzchniązdobionąrzędamidołkówwykonanychgrzebieniastymnarzędziem),są
zupełnieróżne.MigrancizajęliobszarobecnejEstonii,anapółnocno-zachodnią
Litwędotarłyjedynieniewielkiegrupyludnościugrofińskiej,któremogłyosiąśćtam
nadłużej(przebadanostanowiska:Jara,stan.6,Kretony,stan.1A),leczzbiegiem
czasuzasymilowałysięzzastanąludnością.WLitwiePołudniowej,gdziedominowała
kulturaniemeńska,Ugrofinowieniemieliwiększegowpływu.
Wynikibadańarcheologicznychostatnichdziesięcioleci,prowadzonychwzlewis-
kachjeziorBirżuleiKretonyorazrzekiŚwiętej,dostarczyływieluinformacjidoty-
czącychspołeczeństwaneolitycznegonaLitwie.Swojestałeosadyludnośćtazakładała
wpobliżuwody,nadjezioramiiuzbiegurzek.Stawianotamdomyokonstrukcji
słupowej,szerokieiniskie,naplanieczworokątaowymiarachokoło5–666–8m,
