Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRAHISTORIALITWY
24
radycznie,aznaleziskananichsąbardzonieliczne.Jeślikulturaniemeńska,która
przekazałakulturzerzucewskiejcałyinwentarzkrzemienny,niejakorozpłynęłasię
wniej,towLitwieWschodniejdominowałanieprzerwaniepóźnakulturanarwska.
NazachódodNiewiażyidolnegobieguDźwinyoraznapołudnieodWiliizare-
jestrowanoniewielepozostałościpokulturzeceramikisznurowej.Wdalszymciągu
korzystanotamznaczyńzdobionychdołkami,punktamiiinnymiwyciskami.Wydaje
się,żekulturanarwskabyłajednymzistotniejszychkomponentówkształtującejsię
wLitwieWschodniejkulturybałtyjskiej.
Badaniaarcheologiczneostatnichdziesięcioleciwskazują,żeformowaniesięBał-
tówtodługiiniemożliwydoprześledzeniaproces,naktóryoddziaływałyzarówno
czynnikiwewnętrzne,jakizewnętrze.Niepotwierdziłysięwcześniejszeprzypusz-
czenia,żeszczególnywpływnaBałtówmieliUgrofinowie.Wostatnichlatachcoraz
częściejmówisięokontynuacjilokalnychkulturdawnejLitwy,wątpliwajestnagła
iznaczącainwazjakulturyceramikisznurowej.Jużodepokikamieniaobserwujesię
corazwyraźniejszeróżnicemiędzyBałtamiwschodnimiizachodnimi,którenasilają
sięwepocebrązu(1600–550p.n.e.)orazwewczesnejepoceżelaza(od500p.n.e.do
początkówn.e.).
Początkiwykorzystywaniametali
Najstarszewyrobybrązowe(stopcynyimiedzi)odkrytenaLitwietosztyletzWelony
orazsiekierkizpiętką,któredotarłynaterenyobecnejLitwyok.1800–1600r.ze
środkowejEuropy.Miejscowewyrobyzbrązu–bałtyjskietoporywojenne,bransolety,
naszyjnikiitd.–pojawiłysiępóźniej,ok.1500r.p.n.e.Metalimportowanybyłdrogi
idlategoniewystępowałwdużychilościach.Epokębrązuwyróżniająnietylkowyroby
zmetalu,aletakżepojawieniesięnieznanychdotejpory,apóźniejcharakterystycz-
nychdlaBałtówgrodzisk(lit.piliakalniai)–umocnionychosiedli,zakładanychna
pagórkachotoczonychrzekami,napółwyspachnajeziorach,rzadziejnasamotnych
wzniesieniach.Wrazzupływemczasuprzekształciłysięonewdrewnianegrody.
Nowaformagrobu–kurhan(lit.pilkapis)–rozprzestrzeniłasięwepocebrązuna
terenachnadmorskich(zlewiskorzekOkmiany,DangiiPregoły).Jesttotakzwana
kulturakurhanówzachodniobałtyjskich.Kurhanyprzykrywająceszczątkizmarłego
posiadająkształtpółkulisty,usypanesązziemi,auichpodstawyznajdująsiękon-
centrycznewieńcezkamieni.Rejestrujesięwnichgrobyciałopalneiszkieletowe.Na
Litwieodnotowanoosiemnaścietakichkurhanów,zktórychprzebadanotrzynaście,
m.in.S
'laz
'iai(rej.Kłajpeda),E
˙glis
'kiai,Kurmaic
'iai,Kveciai(rej.Kretynga).Inwen-
tarzodkrytywgrobachpodkurhanowychjestnieliczny,apoupowszechnieniusię
ciałopalnegoobrządkupogrzebowegoliczbaznaleziskwyraźniezmalała.
Uważasię,żezwyczajciałopaleniazmarłychprzyszedłnaLitwęześrodkowej
Europy,zterenównaddunajskich.Objąłpoczątkowoterytoriumdzisiejszejzachod-
niejLitwyibyłychPrusWschodnich.Niecopóźniej,wewczesnejepoceżelaza,
rozpowszechniłsięwcałejLitwie.
