Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII.Głównedoktrynypolityczno-prawnestarożytnychChin
39
Konfucjuszuważał,żetylkopowrótdowyidealizowanejprzezeńprzeszłościmoże
przywrócićutraconewartości.Polecałnaśladowaćtylkoto,codoskonałe,adoskona-
łajesttylkoprzeszłość.
Wprawdzieprzyjąłideęodeterminującejinagradzającejroliniebajakosiledzia-
łającejwsposóbświadomy,alejegorozważaniaogólnofilozoficzneniezostałyzbyt
rozbudowane.Głównieinteresowałygoproblemyczłowiekaizwiązaneztymzagad-
nieniaetyczne.
Zakładał,żerównowagęistabilnośćpaństwamożeprzywrócićjedyniestałedosko-
nalenieczłowieka,jegowszechstronny,moralnyiintelektualnyrozwój,którywraz
zudoskonaleniemnaturyczłowiekabędzieprowadzićnieuchronniedoprzeobra-
żeniarodziny.Szlachetnajednostkaidobrzefunkcjonującarodzinastająsięzkolei
podstawądobrzeurządzonegopaństwa.Całośćstrukturyspołecznejmasięopie-
raćnakilkupodporządkowaniach:synawobecojca,poddanegowobecpanującego,
żonywobecmęża,młodszychwobecstarszych,przyjaciółwobecsiebie.Podporząd-
kowaniemabyćbezwarunkowe.Dopierotakułożonespołeczeństwomożedobrze
funkcjonować,każdybowiemmadospełnieniawnimswojezadanie.Władcapowi-
nienbyćwładcą,poddanypoddanym,ojciecojcem,asynsynem.
Wzoremdlawszystkichpowinienbyć:bohater,mąższlachetny.Majągowszyscyna-
śladować.Stądzarównopaństwem,jakirodzinąkierowaćmożetylkoczłowiekowy-
jątkowychcechach.Przedewszystkimmusionosiągnąćren(wym.żen).Określenie
to,trudnoprzetłumaczalne,oznaczawistociehumanitaryzm,prawoetyczne.
Mąższlachetnyopróczmoralności-ren,mabyć:obyczajny-li,szczery-sin,prawy-i,
miećwiedzę-czy,umiećnaśladowaćdoświadczeniaprzeszłości-hüe.Wszystkiete
cechytopięćstałychelementówludzkiejnatury.
Pojęcierenwyrażastosunekmiędzyludźmi,będącyicechą,iobowiązkiemczłowie-
kaszlachetnego.Takiczłowiekpowinienbyćpoważny,szczery,szczodrobliwy,gorli-
wyiłaskawy.Konfucjuszwyjaśniał,żepodstawąstosunkówmiędzyludźmipowinna
byćzasada:nNienależyczynićinnymtego,czegodlasiebieniepragniesz”.Tagene-
ralnazasadaokreślazarównomoralnyrozwójjednostki,jakikierunek,wktórym
zmierzaświat.ArystokratyzmKonfucjuszawyrażasięwjegoprzekonaniu,żetylko
ludzieszlachetnimogąosiągnąćren-prostakniematakiejmożliwości.
Ludziesąróżni:niektórzyposiadająwiedzęwrodzoną,innizdobywająjąwytrwałą
pracą,ludjednaknieuczysiębądźniepotrafisięuczyć.DlategoKonfucjuszuwa-
żał,żeurzędnikiemmożebyćten,ktoopanowałsześćnauk:pięćrodzajówrytuału,
sześćrodzajówmuzyki,pięćrodzajówwypuszczaniastrzał,pięćsposobówprowa-
dzeniawozu,sześćtypówpisaniaidziewięćsposobówliczenia.Posiadająctęwiedzę,
wswychrozmyślaniachniemożewykraczaćpozazajmowanąpozycję.Wiedzamęża
26
27
