Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIV
.Myślpolityczno-prawnastarożytnejGrecji
59
iodtegoczasuposzukujesięunichm.in.praideiliberalizmuwyrażającychsięwpro-
pagowaniuindywidualizmu,równości,pluralizmuświatopoglądowego.
A.ProtagoraszAbdery
Miarąwszystkichrzeczyjestczłowiek:istniejących,żeistnieją,nieistniejących,
żenieistnieją.
Urodziłsięw480r.p.n.e.wAbderze.Legendagłosi,żespotkałgoDemokryt,gdy
Protagoraspracowałjakotragarz.Demokrytmiałwprowadzićgowtajnikifilozo-
fii.Szybkozasłynąłwswoimmieście,gdzieprowadziłdziałalnośćnauczycielską.
DoAtenprzybyłporazpierwszyokoło451r.p.n.e.ByłprzyjacielemPeryklesaina-
uczycielemjegosynów.W441r.p.n.e.zpoleceniaPeryklesazająłsięopracowywaniem
ustawdlazałożonejwtymrokukoloniiThurioiwpołudniowejItalii.Byłtowyraz
uznaniadlajegowiedzy.PowróciłdoAtenw435r.p.n.e.,cieszącsięzasłużonąsławą.
PoupadkuPeryklesarządzącyAtenamioligarchowiewysunęliprzeciwkoProtago-
rasowioskarżenieobezbożność.Dziełajegozostałyskazanenazniszczenie.Musiały
jednakcieszyćsięznacznymuznaniem,skorozachowałysięmimowyroku.W411r.
p.n.e.ProtagorasopuściłAteny;zginąłwkatastrofieokrętupłynącegonaSycylię.
DziełamiProtagorasasą:Sztukaerystyczna,Ozapaśnictwie,Onaukach,Opaństwie,
Ożądzyzaszczytów,Ocnotach,Opochodzeniużyciaspołecznego,Ożyciupozagrobo-
wym,Oniewłaściwympostępowaniuludzi,Wykładonakazach,Antylogie.
ProtagoraszAbderyjestznanygłówniezeswoichosiągnięćwbadaniujęzyka,wiemy
równieżojegowykładachzerystyki.Filozofiętegosofistyprzenikaprzekonanie,że
wszystkojestrelatywne.Antropologicznepodejścieprzesądza,żepunktemodnie-
sieniadookreśleniakażdegozjawiskajestczłowiek,którystanowiwistociemiarę
wszystkichrzeczyizjawisk.Niefunkcjonująabsolutnewartości,doktórychmożna
byodnosićprawolubetykę.Tosamozjawiskodladwuosóbmożebyćczymśinnym.
Dlaobutwierdzeniaonimbędąprawdziwe.Różnijejedynieto,żewpewnejsytuacji
jednoznichbędzielepsze.Otym,któreznichjestlepsze,pouczanasrozum.Jedynie
zmysłyinformująotym,coistnieje,aleto,coistnieje,jestróżniepostrzegane.Wy-
pływastądwniosek,żerzeczywistośćjestróżnorodna.Rozumpozwalaczłowiekowi
wybraćztejróżnorodnościto,codlaniegojestnajbardziejużyteczne,agranicepo-
znaniawyznaczajednostkowazdolnośćpostrzegania.Możliwedopoznaniajestto,co
narzucasięzmysłomczłowieka.TeoriępoznaniaProtagorasacharakteryzująwięc
sensualizmirelatywizm.Niektórychsofistówprowadziłyonedoagnostycyzmu.
KonsekwencjąrelatywizmujestprzekonanieProtagorasaokonwencjonalizmie
wszystkichzjawisk.Takicharaktermają:państwo,prawoimoralność.Nieodbijają
onejakichśwartościlubcnótoidealnym,absolutnymcharakterze,mająwyłącznie
57
58
59
