Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Historiaastronomii
muzapobiec,kiedytylkoheliakalnywschódSyriuszaprzypadałpodkoniec
12miesiąca,wprowadzanojeszczewtymrokudodatkowy13miesiąc.
Kalendarztakiwystarczałdlacelówreligijnych.AleEgiptwykształcił
wysocezorganizowanespołeczeństwo,dlaktóregorachubaczasuposługu-
jącasięmiesiącami,mającyminiekiedy29,aniekiedy30dni,ilatamitrwa-
jącymiczasami12,aczasami13miesięcy,okazałasięniewygodna.Stwier-
dzono,żerokzwrotnikowyliczy365dni,ijakiśinnynieznanygeniusz
zaproponowałsystem,wktórymrokzawszeskładałsięz12miesięcy,
akażdymiesiąc–z30dni,podzielonychna3„tygodnie”po10dni.Po12mie-
siącachwprowadzanododatkowe5dni,byzamknąćwszystkonieulegającą
zmianieliczbą365dni.
Tenkalendarzadministracyjnywprowadzononajprawdopodobniej
niedługopo3000r.p.n.e.iistniałonrównoleglezwcześniejszymi,religij-
nymirachubamiczasu.Ponieważkalendarzadministracyjnyniedopuszczał
żadnychwyjątkówwkwestiiliczbydniwroku,odstępmiędzydowolnymi
dwiemadatamiwtymkalendarzułatwobyłopoliczyć;ztegowłaśniepo-
woduastronomowieposługiwalisięnimjeszczedocałkiemniedawna.Nie-
mniejrokzwrotnikowytrwaniecodłużejniż365dni(todlategomamylata
przestępne).Oznaczato,żepopewnymczasiekalendarzadministracyjny
zacząłsiępoważnierozmijaćzrokiemzwrotnikowym;zamiastjednakzmo-
dyfikowaćkalendarztak,bypozostawałwzgodziezNaturą,biurokratyczni
Egipcjanietrwaliprzynim(anawetwymyślilitrzecikalendarz,księżycowy,
związanyzadministracyjnym).Dopierow239r.p.n.e.podjętopróbęwpro-
wadzeniasystemulatprzestępnych,coumożliwiłobyutrzymywaniekalen-
darzaadministracyjnegowzgodziezrokiemzwrotnikowym.
Astronomiagrecka:sferyniebieskie
RozwójwGrecjicharakterystycznejstrukturymiast-państwspowo-
dował,żerocznycyklużywanytradycyjniedoregulowaniawiejskiegoży-
cia,wykorzystującyheliakalnewschodyizachodygrupgwiazdoraztakie
zjawiskajakprzesilenia,niespełniałjużswejroli.Dlategoróżnemiasta
skonstruowałyoficjalnekalendarzeopartenamiesiącuksiężycowym,co,jak
wiemy,prowadziłodoproblemuliczbydniwmiesiącu(29czy30)iliczby
miesięcywroku(kiedyuwzględniać13miesiąc?).Decyzjetepodejmowali
urzędnicyobardzoróżnychkompetencjach.AteńskiastronomMeton,ży-
jącywdrugiejpołowieVwiekup.n.e.,zaproponowałprzyjęciecyklu,który
odkrylijużBabilończycy:235miesięcyksiężycowychskładasięna19lat
zwrotnikowych.Oilewiadomo,Metonnieodniósłsukcesu,próbując
przekonaćsprawującychwładzędoswojejreformy;astronomowiejednak
posługiwalisięcyklemMetonaprzyrejestrowaniudatzaćmieńipodob-
nychzjawiskwtensposób,żemogliwyznaczaćliczbędni,jakieupłynęły
