Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Astronomiawstarożytności
33
miesiąc
prędkośćSłońcamalejedo28
o10'39''40'''namiesiąc
prędkośćSłońcawzrastado30
o1'59''namiesiąc
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Drugametodastosowanaprzezastronomiębabilońską
doopisuruchuSłońcanatlegwiazd.Choćużyte
słownictwojestwspółczesne,wartościliczbowe
pochodząztabliczekklinowychzlat133–132p.n.e.
Przyjmowano,żeprzez6miesięcyprędkośćSłońca
wzrastaotakąsamąwartość,anastępniewpodobny
sposóbmalejeprzezkolejne6miesięcy
.Nawspomnianej
tabliczcekolumnamiesięcznychprędkościSłońca
wskazujenaminimalnąimaksymalnąprędkośćkątową,
wynoszące,odpowiednio,28010′39″40″′i30001′59″
namiesiąc,choćwartościteniepojawiająsięwjawnej
postacidlażadnegomiesiąca.
wiedniejgodzinieiabymócwskazywaćczaswnocy,astronomowieokre-
ślilinasferzeniebieskiejsekwencję36konstelacji,zwanychdekanami,któ-
rewschodziływrównychinterwałachczasowych,jakgodzinynacyferbla-
ciewirującegozegaraniebieskiego.Jeszczeważniejszabyłapotrzeba
posiadaniaodpowiedniegokalendarza.ŻycieEgiptuskupiałosięwokół
najważniejszegowydarzeniaroku–gdyNilwtajemniczysposóbprzybie-
rałijegowodypokrywałyokoliczneterenywdolinie.Akiedywodyopa-
dały,rozpoczynanopracenaroli,poktórychnadciągałokreswzrostu
iżniw.ZeźródełpochodzącychzpołowyIIItysiącleciap.n.e.wiemy,że
jużwówczasistniałdobrzeugruntowanyzwyczajdzieleniarokuna3pory
–wylewu,opadaniawódizbiorów–zktórychkażdatrwała4miesiące
księżycowe.Ponieważjednakmiesiącksiężycowymaokoło29,5dnia,
12takichmiesięcytrwazakrótko,bypokryćokresodjednegowylewuNilu
dodrugiego.Odczasudoczasuzatemdojednejztrzechpórdodawano
piątymiesiąc.Wjakisposóbprocestenkontrolowano?
NajjaśniejszągwiazdąziemskiegoniebajestSyriusz.Przezczęśćswej
rocznejwędrówkiSłońceznajdujesiębliskoSyriuszaiwówczasgwiazda
pozostajeniewidoczna,skrytawpromieniachsłonecznych.Pewnegojed-
nakrankaprzedświtemSyriusznakrótkopojawiasięnadwschodnimho-
ryzontem.PrzezprzypadekówheliakalnywschódSyriuszanastępował
wstarożytnymEgipciewpobliżuczasu,gdyNilzaczynałprzybierać,ijakiś
nieznanygeniuszdostrzegłwzjawiskutymsposóbnakontrolowaniedłu-
gościrokukalendarzowego:gwiazdazawszepowinnawschodzićw12mie-
siącuinależałowprowadzićregułę,którabytozapewniała.
Rokzwrotnikowyjestdłuższyod12miesięcyksiężycowychookoło
11dni.Oznaczato,żegdybyheliakalnywschódSyriuszanastąpiłwtym
rokuwostatnich11dniachdwunastegomiesiąca,wówczaswkolejnymro-
kugwiazdapojawiłabysięwpierwszym(azatemzłym)miesiącu.Abyte-
