Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
ii.PodręcznikOmetrach(Enchejridion)
13
Słowonenchejridion”(śgceiridion)określapogreckudosłowniento,cotrzymane
wręku”lubnpodręką”,azatemwtymwypadku-npodręcznik”.Nazwątąmógłbyć
określonyjakikolwiekniewielkiejobjętości(awięczapewnezawartynajednympa-
pirusowymzwoju)traktat.Scholiaścipodają
14
,żepodobny,zwięzłypodręcznikometrach
(śgceiridionperimśtrwn)napisałtworzącywiekprzedHefajstionem,równiesłynny
metryk,Heliodor,którywprzedmowiededykowałgopragnącymmiećstalenpodręką”
(śncersin)nnajważniejszezagadnieniateoriimetrycznej”(tdkefalaiwdśstatatÁg
metrikÁgGewriag).Takiteżcharakter,wefekciekolejnych,celowychskróceń,matraktat
Hefajstiona,wodniesieniudoktórego(wobecniezachowaniainnychgreckichpracme-
trycznychtegotypu)słowonenchejridion”funkcjonujejużjakoalternatywnytytuł.
PełnytraktatOmetrachmiałpoczątkowoliczyćażczterdzieściosiemksiąg,które
następniebyłystopniowoskracane(prawdopodobnieprzezsamegoautora)-najpierwdo
ksiągjedenastu,potemdotrzechiwkońcudojednej
15
-tejpodręcznejizachowanej,
którejtłumaczenietuprzedstawiam.Takdużeskróceniemateriałuskutkuje,rzeczjasna,
wielomauogólnieniamiorazprzemilczeniemzarównokwestiioczywistych(dlaantyczne-
goczytelnika),jakiproblemówbardziejszczegółowych,omawianychalboprzezinnych
gramatyków,alboprzezsamegoHefajstionawpozostałych,niezachowanychdziełach.
Dlategoteżautortraktatuwielokrotniepowtarza,żeomawiawyłączniemetranznako-
mite”,nnajbardziejznane”,nnajbardziejgodnewzmianki”(śpishma,śpishmótata).Jest
tozatemelementarzwdosłownymtegosłowaznaczeniu,amimotoprzezwiekibył
inadalpozostajejednymznajbardziejwartościowychźródełpoznaniaantycznejtermi-
nologiiianalizmetrycznych.Jesttokompendiuminformacji,którepozaEnchejridionroz-
sianesąszczątkowownajróżniejszychscholiachipodręcznikachgramatyki.Spójnetrak-
tatymetrykówłacińskich,choćbardzopomocne,niemogągozastąpić,zoczywistychbo-
wiemwzględówpomijajązazwyczajkwestieniezwiązanewprostzmetramipoezjirzym-
skiejijednocześniełączączęstowjedenwywódanalizywramachdziewięciumetrów
głównychzanalizamiderywacyjnymi(zob.iv.Tradycjametryczna).
1111111111111
wwiększymlubmniejszymstopniunapodręcznikuHefajstionaażdoczasównowożytnych,kiedyto
stopniowozaczętowyzwalaćsięzjarzmadawnychautorytetów,abadaniametrycznewkroczyłynanową
drogę.Znaczącywyjątekwtymwzględziestanowijednakśredniowiecze,wktórymwiedzaometrach
antycznychbyławEuropieznikomaiograniczałasięgłówniedoheksametrudaktylicznegoidystychu
elegijnego(wmniejszymstopniurównieżdometrówHoracegoiBoecjusza).Wrazzponownym
rozkwitemzainteresowańmetrycznychwrenesansieprawdopodobnieporazpierwszysięgnąłdopod-
ręcznikaHefajstionawpołowieXVwiekuwłoskibadaczPerotti,oczyszczajączjegopomocą
zachwaszczonąwśredniowieczulicznymibłędamiterminologięmetryczną(charaktermetrycznych
traktatówśredniowiecznychiwkładPerottiegoomawiamszerzejwartykule:S
ZCZEPANIAK
2014).
14
Longin.inHephaest.I8,s.86,6-13Consbr.Schol.AinHephaest.,s.93,3-9Consbr.Choerob.
inHephaest.,s.181,1-16Consbr.
15
Informacjataopierasięjednaknaodpowiedniowspółcześniepoprawionym-słusznie,jaksię
wydaje-tekścieChojroboskosa:Choerob.inHephaest.,s.181,11-14Consbr.:lstśond'Óti{oátog
Ð`Hliódwrog}prîtonśpoihseperimśtrwnmh!biblia,etG'Ûsteronśpśtemenabtdelg›ndeka,
ettapalinelgtria,ettaplśonelg›n,to6totóśgceiridion.
