Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Studiazhistoriifilozofii
nieniu.Jednakteza:to,ponadconicwiększegoniemożnapomyśleć,
jestzrozumiaładlaczłowieka,zarazemAnzelmwskazujeróżnicę
międzyrozumieniem(intelligere)apomyśleniem(cogitare)czegoś,
którapoleganatym,żeczłowiekmożepomyślećwszystko,łącznie
zfałszem,iwtymsensierównieżcośnieistniejącegowrzeczywisto-
ści,leczrozumiećmożejedynieto,coprawdziwe.
Anzelmkładziedużynacisknatenfragmentdowodu,któryma
charakterargumentacjiniewprostiwyrażasięformułą,żeniespo-
sóbpomyśleć,żeto,ponadconicwiększegoniemożnapomyśleć,nie
istniejewrzeczywistości,ponieważwarunkiemjegoistnieniawinte-
lekciejestbycieczymś(treścią)niesprzecznym,awtymprzypadku
warunektenjestzachowanywyłącznie,gdyowocoś,ponadconic
większegoniemożnapomyśleć,istniejerównieżpozaintelektem35.
Jesttojedynytakiprzypadekiabsolutnieniewolnogowiązać
zmożliwościąpomyśleniaczegokolwieknajwiększego,tubowiempo-
stęptrwawnieskończoność,ponieważnicnieograniczamyślenia
oczymśnajwiększym.
Konkludując,należystwierdzić,żeAnzelm,odpowiadającnaza-
rzutyGaunilona,szczegółowowyjaśniaswójargument.Zarazemmoc-
noograniczamożliwośćewentualnejkrytykiinterpretatorów,podając
praktyczniewszystkiemożliweinterpretacjejegoargumentu,które
nieodpowiadająjednakintencjomizałożeniomprzezeńprzyjętym.
Wpewnymstopniudotyczytotakżekrytykidowoduontologicznego
prezentowanejprzezKanta.
35flPrimum,quodsaeperepetismedicerequiaquodestmajusomnibus,estin
intellectu;etsiestinintellectu,estetinre:aliterenimomnibusmajusnonesset
omnibusmajus.Nusquaminomnibusdictismeisinveniturtalisprobatio.Nonenim
idemvalet,quoddicitur;majusomnibus,et,quomajuscogitarinequit,adproban-
dumquiaestinrequoddicitur.Siquisenimdicatquomajuscogitarinonpossit,
nonessealiquidinre,autpossenonesse,autvelnonessepossecogitari,facilere-
fellipotest.Namquodnonest,potestnonesse;etquodnonessepotest,cogitaripo-
testnonesse.Quidquidautemcogitaripotestnonesse;siest,nonestquomajus
cogitarinonpossit:quodsinonest,utiquesiesset,nonessetquomajusnonpossit
cogitari.Seddicinonpotest;quiaquomajusnonpossitcogitari,siest,nonestquo
majuscogitarinonpossit;autsiesset,nonessetquononpossitcogitarimajus.Patet
ergoquianecnonest,necpotestnonesse,autcogitarinonesse.Aliterenim,siest,
nonestquoddicitur;etsiesset,nonesset.Hocautemnontamfacileprobariposse
videturdeeoquodmajusomnibusdicitur”.Ibidem,s.142—143.
