Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Studiazhistoriifilozofii
możliwośćzrozumienia,rozumiesięzaśtylkopoto,abyumoc-
nićwiarę30.
ZarzutyGaunilona
1.Samorozumieniejakiejśtreści(pojęcia)przedmiotuwcaleniepo-
wodujejegoistnieniawintelekcie,ajeślitak,toupadapodstawa
argumentuAnzelma.Wintelekciebowiemmogłybyistniećtakże
treścifałszywe—tewszakteżsązrozumiałe—któreniemiałyby
realnego(pozaintelektem)istnienia.Człowiekmawiedzęoistnie-
niuanterem,dlatego,twierdziGaunilon,abymyślećniejedynie
opustychsłowach,leczoichznaczeniu,należyowoznaczenienaj-
pierwpoznać.WedługGaunilona,Anzelmprzechodziwięcodpoję-
ciadorzeczy31.
2.WrozumowaniuAnzelmapojawiasiębłądkoniecznegoprzejścia
odpojęciaintelektualnegodorzeczywistości.WedleGaunilona,
wkonsekwencjimożnaprzyjąć,żewszystkonajwiększe,copomy-
ślaneizrozumiane,musiistniećrealnie,cosprawia,żena
przykładmusiistniećwyspaszczęśliwości,choćjeszczenieodkry-
ta,boistniejepojęcienajwiększegoszczęścia32.Gaunilonzarzuca
30flSicergoverees,Domine,Deusmeus,utneccogitaripossisnonesse.Etmeri-
to.Sienimaliquamenspossetcogitarealiquidmeliuste,ascenderetcreaturasuper
creatoremetiudicaretdecreatore;quodvaldeestabsurdum.Etquidemquidquidest
aliudpraetertesolum,potestcogitarinonesse.Solusigiturverissimeomniumet
ideomaximeomniumhabesesse,quiaquidquidaliudest,nonsicvere,etidcirco
minushabetesse.Curitaque»dixitinsipiensincordesuo:nonestDeus«[Ps13,1;
52,1],cumtaminpromptusitrationalimentitemaximeomniumesse?Cur,nisi
quiastultusetinsipiens?”.SanctiAnselmiProslogion...,s.110.
31flRespondereforsitampotest,quodhocjamessediciturinintellectumeo,non
abalio,nisiquiaidquoddiciturintelligo.Nonneetquaecumquefalsa,acnullopror-
susmodoinseipsisexistential,inintellectuhaberesimiliterdicipossem;cumea,di-
centealiqua,quaecumqueillediceret,egointelligerem?Nisifortetaleilludconstat
esse,utnoneomodoquoetiamfalsaquaequeveldubiahaberipositincogitatione:
etideonondicorilludauditumcogitare,velincogitationehabere;sedintelligere,et
inintellectuhabere;quiascilicetnonpossumhocalitercogitare,nisiintelligendo,id
estscientiacomprehendendo,reipsailludexistere”.Liberproinsipienteadversus
S.AnselmiinProslogioratiocinationem.AuctoreGauniloneMajorisMonasteriimo-
nacho.In:SanctiAnselmiCantuariensisOpuscula...,s.131.
32flExempligratia:AiuntquidamalicubiOceaniesseinsulam,quamexdifficul-
tatevelpotiusimpossibilitateinveniendiquodnonest,cognominantaliquiperditam:
quamquefabulanturmultoamplius,quamdefortunatisinsulisfertur,divitiarum,
deliciarumqueomniuminaestimabiliubertatepollere,nulloquepossessoreauthabi-
tatore,universisaliis,quasincolunthomines,terris,possidendorumredundantia
usquequaquepraestare.Hocitaessedicatmihiquisptam;etegofaciledictum,in
quenihilestdifficultatis,intelligam.Atsituncvelutconsequenteradjungatacdi-
cat:Nonpotesultradubitareinsulamillamomnibusterrispraestantioremvereesse
