Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JacekSurzyn:OntologicznydowódnaistnienieBoga...
33
Anzelmowinieuzasadnionestwierdzeniekoniecznościistnieniare-
alnegoczegośnajwiększegojedynienapodstawieistnieniatego
czegoświntelekcie33.Całyargumentmożnasprowadzićdotakiej
formuły:najpierwtrzebastwierdzić,żecośfaktycznie(realnie)ist-
nieje,poto,abymożnabyłosensowniepróbowaćokreślićbliższe
cechycharakteryzującetoistnienie,wtymwypadku—jegoko-
niecznośćistnieniarealnego.
OdpowiedźAnzelma
Anzelmwyraźniepodkreśla,żejegorozumowaniemożeodnosić
siętylkodojednegoprzypadku,toznaczydoczegoś,ponadconic
większegoniemożebyćpomyślane.Zaznaczarównież,żeistnieje
zasadniczaróżnicamiędzytątreściąaprzyjętymprzezGaunilona
pojęciemczegośnajwiększego,comożnapomyśleć.Topierwsze,no-
etycznepojęcieniejestopartenarealnieistniejącejpoznawanejrze-
czywistości,dlategozarzutGaunilonadotyczącypojęćrzeczywinte-
lekciesecundumremniejestuzasadniony34.Tutkwipierwszybłąd
Gaunilona.To,ponadconicwiększegoniemożnapomyśleć,jestza-
czerpniętymzwiarypojęciem(treścią),któremożnaprzypisaćBogu.
Anzelmtwierdzibezwzględnie,żeczłowieknierozumiepojęciaflBóg”,
dlategowłaśniewumyśległupcamożesięzrodzićmyśloJegonieist-
alicubiinre,quametinintellectutuononambigisesse:etquiapraestantiusest
noninintellectusolo,sedetiamesseinre;ideosiceumnecesseestesse;quianisi
fuerit,quaecunquealiainreestterrapraestantiorillaerit;acsicipsajamatepra-
estantiorintellecta,praestantiornonerit.Si,inquam,perhaecillemihivelitastru-
eredeinsulailla,quodveresit,etambigendumultranonesse:autjocariipsum
credam,autnescioquemstultioremdebeamreputare;utrumme,sieiconcedam;an
illum,siseputetaliquacertitudineinsulaeilliusesentiamastruxisse,nisiprius
ipsampraestantiamejussolummodosicutremvereatqueindubieexistentem,nec
ullatenussicutfalsumautincertumaliquidinintellectumeoessedocuerit”.Ibidem,
s.133—134.
33flQuomodoigiturindemihiprobaturmajusilludreiveritatesubsistere,quia
constetilludmajusomnibusesse:cumidegoeousquenegemadhuc,dubitamuecon-
stare;utneinintellectuquidemvelcogitationemea,eosaltemmodomajusipsum
essedicam,quodubiaetiammultasuntetincerta”.Ibidem,s.134.
34flDicisquidem(quicunqueesquidicishaecpossedicereinsipientem)quianon
estinintellectualiquid,quomajuscogitarinonpossit,aliterquamquodsecundum
veritatemcujusquereinequitsaltemcogitari:etquianonmagisconsequiturhoc,
quoddico,quomajuscogitarinonpossit,exeoquiaestinintellectu,esseetinre,
quamperditaminsulamcertissimeexistereexeoquiacumdescribiturverbis,au-
dienseamnonambigitinintellectusuoesse.Egoverodico:Si,quomajuscogitari
nonpotest,nonintelligitur,velcogitatur,necestinintellectuvelcogitatione;pro-
fectoDeusautnonestquomajuscogitarinonpossit,autnonintelligiturvelcogita-
tur,etnonestinintellectuvelcogitatione”.SanctiAnselmiLiberApologeticus...,
s.136—137.
