Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.5.Wzorcowytypsystemusztywnychkursów–walutazlota
23
cjonowałwgłównychkrajachświatainastykumiędzynimiwostatnimćwierćwieczu
dziewiętnastegostuleciainapoczątkudwudziestego,wokresieprzedwybuchempierwszej
wojnyświatowej.
1.5.2.„Rozcieńczone”mutacjewalutyzłotej
Wdwudziestoleciumiędzywojennym,poopanowaniuchaosumonetarnego,jakibyłbez-
pośrednimnastępstwemwojnyorazinflacyjnegojejfinansowania,próbowanoprzywrócić
zaufaniedopieniądzaiutrzymaćstabilnośćkursów,wprowadzającponowniewlatach
dwudziestychubiegłegowiekuzabezpieczeniegłównychwalutzasobamizłota.Wnowej
odmianietegosystemuwalutybyłyformalnieznowuwymienialne,alejużnienapełno-
wartościowe,kruszcowemonety(jakwprzedwojennymsystemie),lecznasztabyzłota
(bullion).Dlategozostałonnazwanygold-bullionstandard.Kraje,którenawetnatakie
rozwiązanieniemogłysobiepozwolićzbrakurezerwkruszcu,achciałymiećwalutęmimo
wszystko„pozłacaną”(np.dlawiększejwiarygodnościwoczachinwestorów),przyjęły
wariantwalutykruszcowejjeszczeluźniejzwiązanyzkruszcem.Mianowicie,wprowadzi-
łyusiebietzw.systemdewizowo-złoty(gold-exchangestandard).Warianttenopierałsię
nazłocieniewprost,azapośrednictwemwalutywiodącej(jakfuntszterling),którasama
miałazabezpieczeniewsztabachkruszcuidziękitemudlakrajówsłabszychfinansowo
stałasięskładnikiemrezerw,traktowanymjakbybyłonrównie„dobry”jaksamozłoto.
Tenowe,„rozcieńczone”typyzabezpieczeniakruszcowegobanknotówdopuszczałyoczy-
wiścieznaczniewiększąmasęemisji„fiducjarnej”(niezabezpieczonejkruszcem)niżsy-
stemklasyczny–gold-coinstandard.Systemdewizowo-złotyszedłpodtymwzględem
jeszczedalejniższtabowo-złoty,funkcjonującywgłównymwówczascentrumfinansów
międzynarodowych–WielkiejBrytanii.
Wprzypadkuwalutydewizowo-złotejpowiązaniemiędzybanknotemizłotem,jako
ostatecznąpodstawąsystemupieniężnego,stawałosięcorazluźniejsze.Praktyczneutrud-
nieniawwymianiepieniędzynazłotosprawiały,żetakżeodstępmiędzy„punktamizłota”
wokółkursustałsięjeszczewiększyniżdawniej,aprzeztotakżesięrozszerzyłamożliwa
amplitudafluktuacjikursu.Wkrótcepotemsystemysztabowo-złotyidewizowo-złoty
załamałysięnafaliwielkiegokryzysulattrzydziestych.Sprawiłatokoniecznośćzwięk-
szaniaemisjibanknotówwceluprzeciwdziałaniabezrobociu.Walnieprzyczyniłsiędo
tegotakżeodpływzłotazgospodarekzdestabilizowanychpolitycznieigospodarczodo
rejonówświatauznanychzabezpieczniejsze.Doszłodotegotakżenowespojrzeniewte-
oriipieniądzanasamąistotętejkategoriiekonomicznej,jakąjestpieniądz.Akonkretnie:
zastąpienieteoriipieniądzajakoszczególnegotowaruprzezteorięfunkcjonalną,którade-
finiowałapieniądznieprzezmateriał,zktóregoznakpieniężnyjestzrobiony,alecałkiem
pragmatycznie–przezfunkcje,któreówznakfaktyczniepełniwsystemiegospodarczym.
Konwencjonalnyznakwartości(typuniewymienialnynazłotobanknot),jeślibyłuznany
zaprawnyśrodekuwalnianiaodzobowiązańfinansowychipopartysankcjąprawną,aprze-
dewszystkimjeślibyłfaktycznieakceptowanyspołeczniewrolimiernikawartości(skali
cen),środkawymiany,środkapłatniczego,środkaprzechowywaniapłatnościistandardu
