Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
rozmiarówtakwielkich,żemówisięwtedy–niezbyttrafnie–o„zbio-
rowymszaleństwie"
3
–choćwłaściwiepowinniśmymówićodaleko-
siężnycheskalacjachnierozumienia;społecznycheksplozjachgłupst-
wa.Wistociemożnasięspieraćoto,wjakimstopniużyciemludzi
wogóle(takwwymiarzecodziennym,jakiwhistorycznym)„kieruje"
głupota,iczyjestonaprzeważająca,skoroniewątpliwiezarówno
codzienność,jakihistoria,dostarczająwieluprzykładówtrafnych,
optymalnychrozwiązańproblemów,zjakimizwycięskozmagałsię
umysł,orazszczęśliwychitrafnychdecyzji,copokazuje,żedziałanie
rozumnejestczęstokroć,nawetjeślitylkolokalnie,możliwe,orazże
jegoprzejawypodlegająakumulacji.Mimojednaknierozstrzygalnego
zapewnesporuozakreswładzygłupoty(zarównostatycznejgłupoty
ignorancjiczybrakulogikiwwąskimznaczeniu,jakidynamicznej
głupotyspołeczeństwamasowego,efektynierozumieniabowiem
występująwewszystkichskalach)nadludzkimidziałaniamiorazjej
ostatecznegoznaczeniadlalosówczłowieka,bezwątpieniamożna
zauważyć,żepotencjalniejejzasięgjestnieograniczony,wszędzie
bowiemmożesięjakiśrodzajgłupotypojawić,żadnasferaludzkiej
działalnościniejestodniejzabezpieczona,żadenludzkiwymiardość
wielkilubdośćmały.Niemożeteżchybabyćprzedmiotemdorzecz-
negosporuto,żewszelkąsamowiedzęcharakteryzujepewnaprak-
tycznanieskuteczność,najzwięźlejwyrażonawsławnejstarożytnej
maksymieopodążaniuzagorszymmimowiedzyodobrym,apotocz-
3
Orozmaitościpowiązańmiędzygłupotąaszaleństwembędziemowawielo-
krotnie,tuwartojedyniewskazać,żetermin„zbioroweszaleństwo"oznaczawistocie
„zbiorowągłupotę";bowiem„szaleństwo"oznaczaalboradykalnąalienacjęumysłu,
czyliklinicznąpostaćpsychozy,niemogącąwżadnymraziestaćzapewnymi
zorganizowanymiirozległymiprojektamispołecznymi,wjakichoworzekome
„zbioroweszaleństwo"sięprzejawia;alboteż,wbardziejrozległymsensieterminu,
silnymemocjonalnym„kompleksem",„neurozą";aleczystaneurotycznośćrównież
niemożewpełniwyjaśniaćspołecznychmechanizmówtakichprojektów;obok
neurozymusituzawszewystępowaćsporadawkaczystointelektualnejaberracji;dla
przykładu,każdyopiszjawiskatakiegojaknazizmbezuwzględnieniaistotnego
czynnikairracjonalności,bezrefleksyjnościiupowszechnionegoogłupienia,jakiebyły
wjegofunkcjonowaniufundamentalne,byłbyzdecydowanieniepełnyiniezadowala-
jący,zwłaszcza,gdybymiałoonozostaćsprowadzonedo„zbiorowejneurozy".
Wtakichprzypadkachchodziocośznaczniewięcejniżtylkozbiorowaneurozaczy
zbioroweszaleństwo.Frazeologizmtenjestwięcbłędniestosowanyibezzasadny.
