Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Problemfilozoficznejhistoriifilozofii
Hegelzcałąmocąistanowczościąsięprzeciwstawiałi1cowięcej
1natymwłaśnieprzeciwstawieniuoparłswojerozumieniedzie-
jówfilozofiiorazodpowiadającejimhistoriografii.Chodziprzede
wszystkimospekulatywnerozwiązanieproblemujednościiwielo-
ścifilozofii,wktórymHegeldajewyrazprzekonaniuofundamen-
talnejjednościtejdyscypliny,wielośćzaśwyjaśnia,posługującsię
pojęciemhistorycznegorozwoju(„zewnętrznejhistorii”).Histo-
rycznyrozwójjednejfilozofiitotakżepodstawowezałożeniejego
dziejopisarstwa65.
Itunatrafiamynakolejny,trzecijużArystotelesowskitrop,po-
nieważpojęcierozwojumyślenia1takważnewkontekściedzie-
jówfilozofii,bootwierająceprzedhistoriografiątejdyscypliny
zupełnienową,syntetyzującąperspektywębadań1wyjaśniaHe-
gelzapomocąkategoriiaktuimożności,którymnadajespekula-
tywnysens.Filozofpisał:„Abyzrozumieć,czymjestrozwijanie
się,należyodróżnićdwa1żebytakrzec1stany.Jednymjestto,
cookreślanejesttradycyjniejakopredyspozycja,możność,byt
samwsobie(jakjatonazywam)potentia,δύναµις.Drugimokre-
śleniemjestbytdlasiebie,rzeczywistość(actus,ε
’νέργεια)”66.
Ztegopunktuwidzeniahistoriafilozofiiprzedstawiarozwójducha
dokonującysięprzezmyślenie,rozwój,któryjest„wychodzeniem
zwewnętrzności”izarazem„dochodzeniemdosiebie”,traktowa-
nymtujakonajwyższyabsolut(wsensiepoznawczym),jakocel
stojącyprzedduchem67.
Dotykamypodstawowegoproblemu:relacjifilozofia1historia
filozofii;kwestii,któraabsorbowaćbędzieipóźniejteoretykówhi-
storiifilozofii,głębiejpochylającychsięnaddziedziną,skupia
onabowiem,jakwsoczewce,wszelkieszczegółowekwestiena-
ukowegostudiumdziejówfilozofii.Towłaśnieprzedewszystkim
wświetletejrelacjiuchwycićmożnafilozoficznycharakterupra-
wianejprzezHeglahistoriografii.Jesttozarazemkwestia,którąpo
razpierwszyomawiaszerzejwłaśnieHegel,aczkolwiek,jaksię
zdaje,zapowiadająowoHeglowskieomówienieprzedstawioneroz-
ważaniaKanta.Klarowneujęcietegozagadnieniaodnajdujemy
w§13i§14WstępudoEncyklopediinaukfilozoficznych,dlatego
65Zob.ibidem,s.46.Zob.takżeA.CIESZKOWSKI:Rzecz...,s.248.Cieszkowski
piszetu:„DopieroHegelnadałnowe,araczejstworzyłistotneżycietejnauki
[historiifilozofii1M.T.],odkrywając,żehistoriafilozofiijestkolejnymrozwinię-
ciemsięwczasiesamejabsolutnejfilozofii,czyliciągłymwzrostemipostępo-
wymobjawieniemsięjednejprawdywrozmaitychokresachistopniachwy-
kształcenia”.
66G.W.F.HEGEL:Wykłady...,s.48.
67Ibidem,s.50151;ibidem,T.3,s.655.