Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
UniaEuropejskajakowspólnotahistoryczna
związek,regulowanyprzezwspólnenormymiędzynarodowe.Filozofm.in.
proponowałzbudowanieharmonijnejwspółpracyeuropejskiej,stopniowe
odrzucenietajnychtraktatów,przestrzeganierównościpaństw,zlikwido-
waniestałycharmii,wyeliminowaniepożyczeknafinansowaniewojnyiod-
rzucenieprawadointerwencjizbrojnej.Kantwystępowałprzeciwmiesza-
niusięjednychpaństwwsprawyinnychoraznaruszeniomprawwolnych
państwwskuteknabywaniaichdrogądziedziczenia,zamiany,kupnalub
darowania.
WkońcuXVIIIw.angielskiprawnikifilozof,JeremyBentham(1748–
1832),przygotowałPlanwiecznegoipowszechnegopokoju13skierowanyprzede
wszystkimdoAngliiiFrancji–państwzajmującychgłównąpozycjęnakon-
tynencie.Filozofoceniał,żeEuropiepotrzebaulepszeniaprawamiędzyna-
rodowego,likwidacjipolitykikolonialnejiredukcjisiłzbrojnych.Wcelu
rozwiązywaniasprawspornychnakontynencieproponowałutworzenie
WspólnegoTrybunałuzłożonegozdelegatówwszystkichpaństwcywilizo-
wanych.Projektowanaprzezniegowspólnaarmiamiałabysłużyćzarówno
obronieEuropy,jakiegzekwowaniuwyrokówWspólnegoTrybunału.
WybitnymyślicielokresuoświeceniaweFrancji,Jean-JacquesRousse-
au(1712–1778),wtraktaciepolitycznymzatytułowanymUmowaspołeczna14
proponowałstworzeniedobrowolnegosojuszuwolnychirównychnarodów.
Opowiadałsięzarozwiązywaniemspornychsprawnarodóweuropejskich
wformiezawieranychkontraktów,azawzórdlarozwiązańprzyszłychspraw
europejskichuważałkantonySzwajcarii.Równieższerokoznanyracjona-
listaoświeceniowyWolter(1694–1778)wyrażałprzekonanie,żeEuropa
zastąpipaństwanarodowe.Proponowałstworzenierepublikieuropejskiej
wmiejscegłównychnarodówkontynentu15.Uważał,żewszystkiepaństwa
powinnyopieraćsięnawspólnymfundamenciereligiiifunkcjonowaćna
podstawietakichsamychzasadprawapublicznegoipolityki.Dokonania
filozoficzneWolterazaważyłynatym,żezyskałonnietylkoszczególne
miejscewśródmyślicielieuropejskich,lecztakżemianoojcaracjonalizmu.
Jegopoglądyozastąpieniueuropejskichpaństwnarodowychprzezwspól-
notęodbiegałynatomiastodrealióweuropejskich,ponieważprzeceniały
możliwościlikwidacjistrukturnarodowych.
13D.deRougemont,TheIdeaofEurope,s.184–187.
14J.J.Rousseau,Umowaspołeczna.Listowidowiskach,tłum.A.Peretiakowicz,W.Bień-
kowska,WNPWN,Warszawa2010.
15R.J.S.Hoffman,TheGreatRepublic.AHistoricalViewoftheInternationalCommunityand
theOrganizationofPeace,SheedandWard,NewYork1942,s.7–17.
