Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Korzeniekulturyeuropejskiej
31
miejsce,zwłaszczawsferzekulturyduchowej.Trudnobowiemwyobrazić
sobiecywilizacjęrzymskąbezpierwiastkaduchowegokulturygreckiej.Do-
konałasięwtymprzypadkusymbiozapierwiastkówgreckiegoirzymskie-
go.Kolejnazaś„odsłona”wartościgreckich,przetworzonychprzezchrze-
ścijaństwo,pojawiłasięwewschodnimRzymie–Bizancjum.
Wjakimsensie,analizującpowstanieirozwójkulturyeuropejskiej,
możnamówićojejzasadniczymtrzonie?JestnimMorzeŚródziemne.Na-
wetsamanazwaEuropawyłaniasięzmitycznegotłaśródziemnomorskie-
go.Wpływinnychsystemówaksjologicznych,jaknaprzykładceltyckiego,
odcisnąłpiętnonakulturzeeuropejskiej,aleniebyłjejgłównymźródłem.
TojednakMorzeŚródziemnestałosiępodstawąwartości,którezdomino-
wałydalszelosyEuropy.
Kulturaśródziemnomorskabyłatą,którejoddziaływanienapozostałą
częśćEuropy–wsensiegeograficznym–okazałosiędominującym.Doko-
nałosiętowokresierzymskim,znaczonymkolejnymipodbojami,których
kierunekkupółnocyotworzyłteobszaryeuropejskienawpływykultury
śródziemnomorskiej.PoupadkuRzymuiwokresienajazdówplemionbar-
barzyńskichzeWschodupierwiastkikulturyantycznej,zasymilowaneprzez
chrześcijaństwo,stałysiępodstawądalszegorozwojukulturyeuropejskiej,
przyczymnależypamiętaćociągłościkulturyRzymuwschodniego–Bizan-
cjum.Kulturabizantyńska,rozwijającasięprzeztysiąclat,wniosłaistotne
wartościdokulturyeuropejskiej,zachowującautonomię.Wpływkultury
bizantyjskiejnakształtowaniesięeuropejskiej,zwłaszczawczesnegośre-
dniowiecza,byłniewątpliwy.Występowałyjednakliczneróżnice,które
przekładałysięnaposzczególnesferyżyciaspołecznego,sięgającetakżesfe-
ryaksjologicznej.Wielkaschizmaz1054r.stałasięźródłemumacniającego
siępodziałumiędzyZachodemiWschodemEuropy24.UpadekBizancjum,
którynastąpiłwXIVw.spowodowałostateczniezanikkulturybizantyj-
skiej.Zczasemtradycjeortodoksjiwschodniejzaczęłaprzejmowaćnasie-
bieRosja.Koncepcja„trzeciegoRzymu”stałasiępodstawądlaautonomi-
zacjikulturyrosyjskiej,atakżeświadomierozwijanychideiimperialnych.
Korzeniekulturyeuropejskiejobjawiająsięwtrzechpłaszczyznach,
ukształtowanychhistorycznie:
24Podziałtenmiałszczególneznaczeniedladalszychlosówkulturyeuropejskiej,
azwłaszczadlapowstaniapodstawdwuodrębnychtożsamościkulturowychEuropyZachod-
niejiWschodniej.Zaważyłyonenadalszychlosachnietylkokulturyeuropejskiej,alestały
sięrównieżwprzyszłościźródłemnowychpodziałówpolitycznych.
