Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wartościkulturyeuropejskiej
33
myśleniaabstrakcyjnegodobudowystanowiskaczłowiekawobecistnieją-
cejrzeczywistości,którazaczęłabyćopisywanawkategoriachpojęciowych.
Filozofiagreckastałasięniewątpliwienajbardziejcharakterystycznymwy-
tworemtejżekultury.Zastępowałaonaistniejącądotychczasformęświado-
mościobrazowej,charakterystycznejdlakulturymitycznej.To,coHomer
wyrażałwjęzykumituwodniesieniudokonkretnychwydarzeń,coHezjod
prezentowałwswejopowieściopochodzeniuświataiczłowieka,zostało
zastąpionenowymjęzykiem.Stałsięonpoczątkiemeuropejskiegosposo-
bumyśleniaiformowaniasięnauki26.Podstawowyminstrumentemnauki
zostałomyślenielogiczne.Logikajakodyscyplinanaukowapodejmowała
zadanieokreśleniawarunkówtegomyśleniaijegoformalnychzasad.Oile
jeszczePlatonbyłfilozofem,uktóregomożnaodnaleźćzwiązkizdawnym
sposobemmyślenia,chociażniewątpliwieuznawałonjużjednoznacznie
prymatpoznaniarozumowego,otyleArystotelesstałsięwpełniprzedsta-
wicielemnowegopodejścia,torującegodrogędlanaukowegoparadygmatu
wbadaniachiuznającegogozaobowiązujący27.
Powstanienaukieuropejskiejniebyłobymożliwebezowegozwrotu,
którydokonałsięwklasycznymokresiedziejówgreckich.Byłtozasadniczy
przełom,stwarzającypodstawędodalszegorozwojukulturyeuropejskiej.
Nadawałonjejcharakterystycznecechy,którewyróżniałyjąnatleinnych
kulturówczesnegoświata.Wtymrozumieniuposzukiwanienowegospo-
sobuwyjaśnianianaturyiczłowiekastwarzałopodstawydoautonomiczno-
ścikulturyeuropejskiej.Świadomarefleksjanadotaczającąrzeczywistością,
odnajdywanielogicznychzwiązków,dotyczącychprocesównaturalnych,da-
wałoEuropejczykomcałkowicienowyinstrumentpoznawczy.Towarzyszyła
temutakżerefleksjadotyczącasamegopodmiotupoznającego.Człowiek
zaczynałposzukiwaćodpowiedzinapytanieowłasnąistotę.Towłaśniefilo-
zofiagreckastałasiępoczątkiemnowokształtującejsięwiedzyoraznauko-
wegopodejściadobadaniarzeczywistości.
Rozwojowikulturyintelektualnejtowarzyszyłrównieintensywnypro-
cesupowszechnianiasięinnychdziedzinwsferzewartości.Klasycznyokres
wdziejachGrecjioznaczałtakżedynamicznyrozwójinnychobszarów,zwią-
26Oznaczałotowpraktyceodejścieodmitologicznegotraktowaniaprzeszłościipo-
wstawaniawiedzyhistorycznej,opierającejsięnadostępnychźródłachocharakterzefakto-
graficznym.
27DziełafilozoficznePlatonapisanesąjęzykiemliterackim,jegoDialogitonietylkodys-
kursfilozoficzny,lecztakżetwórczośćliteracka.JęzykArystotelesazaśmajużzdecydowanie
naukowycharakter,wolnyodwalorówartystycznych.
