Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kulturowywymiarintegracjieuropejskiej
13
Wwymiarzeteoretycznymwiedzaokulturzerozwijałasięstopniowo,
wrazzpojawianiemsięiewolucjąrefleksjinadposzczególnymipłaszczyzna-
miaktywnościczłowieka.WEuropiewprowadzeniedojęzykaobiegowego,
atakżenaukowego,terminukulturaprzypadłodopieronaokresoświecenia.
Dokonałosiętowmomencie,wktórymwyraźnieuwidoczniłosiędążenie
doświadomegookreśleniadziejówludzkichorazsamegoczłowieka,głów-
niewujęciuantropocentrycznym4.WśródniemieckichmyślicieliXVIIIw.,
HerderaczyLessinga,pojęciekulturyzaczęłonabieraćswoistegoznacze-
nia.Pojmowanabyłaprzedewszystkimjakoprzejawdziałalnościczłowie-
karozumianegojakotwórcawartości.Podobniewefrancuskiejmyślitego
okresudominujewyraźnieantropocentrycznepodejściewsferzebadańnad
kulturą.To,costałosięwtymprzypadkupodstawowymwyróżnikiemdla
terminukultura,odnosiłosiędoprzeciwstawianiajejnaturze,awięctemu
rodzajowiludzkiejegzystencji,wktórejczłowiekjestściślezwiązanyze
swymnaturalnymśrodowiskiem,mającjedyniewzględnąmożliwośćsamo-
dzielnegodziałania,atymbardziej–tworzenia.Częstozpojęciemkultury
łączysiępojęcietwórczości,którezwiązanejestzrozwijającymsięwokre-
sienowożytnymwEuropiecorazbardziejpodmiotowymcharakteremludz-
kiegodziałania,awięcautonomizacjączłowiekaijegowytworów.Można
siętakżespotkaćztwierdzeniem,żekulturajestniejako„drugąnaturą”
człowieka,awięcprzejawemtejdziałalności,któranadajemuwewnętrzne
cechycharakteru.
Powyższepróbyodpowiedzinapytanieoistotękulturynieprzynoszą
jednoznacznychwnioskówdotyczącychjejuniwersalnegocharakteru.Czy
możeonabyćpojmowananatyleszeroko,abyuwzględniałapowszech-
nośćludzkiejegzystencji?Czyistniejewięcuniwersalnakulturaludzka?
Okresfilozofiioświeceniowejwpłynąłniewątpliwienaupowszechnienie
siępogląduomożliwościistnieniakulturyogólnoludzkiej,atymsamym
uniwersalnegomodeluświataopartegonazasadachrozumu.Jednakowoż
uniwersalizmowikulturyludzkiejprzeczyłfaktistnieniawielościkultur,
noszącychautonomicznecechy,wyrastającezodrębnychtradycjiisyste-
mówwartości.
Nagrunciebadańsocjologicznych,antropologicznych,etnograficznych,
etnologicznych,atakżehistorycznychwyraźniekształtowałosięprzeko-
4Antropocentryzmstałsięjednązpodstawowychcechfilozofiinowożytnej.Wiązałsię
zprzesunięciempunktuciężkościnaanalizęstanówświadomościpodmiotuiodejściemod
tradycjimetafizycznej,charakterystycznejdlaantykuorazokresuśredniowiecza.
