Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Spinozaitradycjehumanizmunowożytnego
XLIII
dziemwrękupaństwa,anieautonomicznymtworemkon-
kurującymzwładząpaństwową.Poglądtenwyznawałtak-
żeHobbes,Gassendiiwieluinnych.Istniejezatem,wedle
Spinozy,potrzebautrzymaniapewnejreligiiuniwersalnej,
podporządkowanejpaństwuiopartejnaBiblii.Wprawdzie
wartośćBibliisprowadzałSpinozadoprzepisówmoral-
nych,twierdziłjednak,żejednozjejnaczelnychtwierdzeń
–żeBógistniejeiżenagradzaludzizadobrolubkarzeza
zło,powinnywchodzićwskładobowiązującychwierzeń.
Należyprzypuszczać,żeSpinozachciał,abyteprawdyina-
czejrozumiałlud–któryprzypisywałbyimsensreligijny,
stosowniedoswejograniczonejzdolnościpojmowania
–ainaczejludzieuczeni,dlaktórychoweprawdymiałyby
senstaki,jakiimSpinozanadaje:np.twierdzenie,żeBóg
nagradzaikarze,nagrunciespinozyzmuznaczytyletylko,
żeczłowiekdziałającyzgodniezrozumemjestzawszeszczę-
śliwy,bowiempoznałkoniecznośćprawnatury,awięcże
złoidobro,jakiegodoznaje,zależąwyłącznieodniego
samego.
LosyfilozofiiSpinozy
Wokresie,którybezpośredniopośmierciSpinozynastą-
pił,filozofiatraktowałaSpinozę,wedleznanegowyrażenia
Lessinga,„jakzdechłegopsa”.Jegodziełabyłypotępiane
iszkalowaneprzezwszystkiekościoły,uczelnieiwładze;
namnożyłasięliteraturaantyspinozystyczna.Wwieku
XVIIIpojawiasięzainteresowanieSpinozaipróbywskrze-
szeniajegodoktryny.Odtychczasówdatująsięteżdwie
linieinterpretacyjne,azarazemdwielinierecepcyjnejego
filozofii.MaterialiściwidzieliwSpinozieswegowielkiegopo-
