Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powinnościetyczneapowinnościreligijne
19
podróżdomiastaMekka,innioniczymtakimniewzmiankują.
Wedługjednychpowinnosięzrezygnowaćzespożywaniawie-
przowiny,awedługinnychtakżenapojówalkoholowych,sązaś
tacy,którzyoawersjidowieprzowinynicniewspominają,nato-
miastalkohol(wino)spożywająpodczasrytualnychobrzędówna
cześćtegożboga.Wedługjednychpowinnosięzniszczyćwszel-
kieistniejącewizerunkiowegobogainietworzyćnowych,inni
zaśzapełniająnimiświątynie.Przykładówtakichrozbieżności
czynawetsprzecznościwdomniemanychprzekazachwoliboga
(bogów)codopowinnościczłowieka,możnaprzytoczyćmnó-
stwo.Agdybyśmymielirespektowaćjewszystkie,to–jakzauwa-
żaBertrandRussell–omalniczegoprawienigdyniemoglibyśmy
jeśćipićorazmusielibyśmysiępowstrzymywaćodpracyprzez
większośćdniwroku[Russell1995,73–74].
Pomińmyjednaktenakazy,któredotycząpostępowania
nieodnoszącegosiędoinnychludzilubichniedotyczącego,jako
nienależącedoetyki(zakresupowinnościetycznych),zauwa-
żywszyprzyokazjiiuwzględniwszytęróżnicęmiędzypostępo-
waniem,jakiegobógoczekuje(rzekomo)wobecniegosamego,
oraztym,jakiegooczekuje(domagasię)wobecinnychludzi.Tyl-
kotodrugiebowiemdotyczyetyki,podczasgdytopierwszejedy-
niereligii.Pozostawmynabokutakżewysocekłopotliwąewen-
tualność,żejestwielubogów,zktórychkażdydomagasięczego
innegodlasiebie(botopowinnościreligine)albodlainnychlu-
dzi(choćtoakuratpoważnyproblemdlapoliteisty,zmuszonego
uzgadniaćsprzecznewzajemnienakazypochodząceodróżnych
bogów,alemożnatopotraktowaćjakozwielokrotnionyilościo-
woproblemuzgadnianiarozbieżnychnakazówformułowanych
przezróżnychinterpretatorówwolitegosamegoboga).
Uzasadnieniepowinnościetycznychwoląboganatrafiana
odwiecznydylemat,poruszonyjużprzezPlatonawHEutyfronie”:
czybógnakazujecośdlatego,żejestdobre,czycośjestdobredla-
tego,żebógtonakazuje.Jeśliwięcpowinniśmyczynićto,cobóg
nakazuje,gdyżbógzawszenakazujeto,copowinniśmy,towola
boganiematuznaczenia–powinniśmyzawszeczynićto,co
