Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
68
Ekonomia:felietonyianalizy
Artykułowi99naszejkonstytucjiodpowiadaart.153konstytucjinie-
mieckiej.Brzmion,jaknastępuje:DKonstytucjagwarantujewłasność.
Treśćjej[własności]ijejgraniceokreśląustawy.Wywłaszczeniemożebyć
przedsiębranetylkodlaDobraOgółuinapodstawieprawnej.Wywłasz-
czenienastępujezaodpowiednimodszkodowaniem,oile
jakaustawapaństwowaniepostanowiinaczej.Wrazie
sporuowysokośćodszkodowanianależydozwolićdrogiprawnejwsą-
dachzwyczajnych,oileustawypaństwowenicinnegonie
postanowią.WywłaszczenieprzezPaństwokrajów,gminizwiązków
użytecznościpublicznejmożenastąpićtylkozaodszkodowa-
niem.Własnośćnakładaobowiązki.Używaniewłasnościwinnobyć
zarazemsłużbądlaDobraOgółu”.Analogiapomiędzypierwszymizda-
niamiartykułuaartykułem99.Konstytucjipolskiejjestwyraźna.Wobu
konstytucjachwysuniętomanifestacyjnienaczołostanowcze,zdawałoby
się,stwierdzenienienaruszalnościprawawłasności.Wzdaniudrugim:
Dtreśći(ł)granicewłasności(ł)określąustawy”–syntetyzujeprawo-
dawcaniemieckiwjednolitąformułęszeregmyśli,rozsypanychwart.99
naszejKonstytucji,którezebranewyrażajątęsamąpłynnośćDzasady”.
Ogromnyjednakkroknaprzód(czywbok?)–wstosunkudoustawy
polskiej–poliniisocjalizacjistanowiądalszepostanowieniaart.153KN.
Pozostawieniezwyczajnejustawierozstrzygnięcia,czyodszkodowa-
niewposzczególnychprzypadkachmabyćprzyznane,oddanieponad-
topodobnymustawomdecyzji,czyroszczenieowysokośćprzyznanego
odszkodowaniamożebyćdochodzonenadrodzesądowej,sankcjonuje
niejakozgórymożnośćuznaniaprzezchwilowąwiększośćparlamentar-
nąnieprawności–jużniewłasnościnadanymprzedmiocietylko,
alewłasnościprywatnejwogóle.Oznaczałobytozarazemwięcejaniżeli
wtargnięciepaństwa,bozupełneprzekreślenieprzezniedotychczasowej
autonomiijednostki,którejuniemożliwiasięstanięcieokowokozpań-
stwemjakorównorzędnawartośćiposzukiwaniesprawiedliwości.Wza-
kresiekrzywdmajątkowychzasadapraworządnościpaństwabyłabyza-
nulowana14.Toteżjakbyironiąjest,żeartykułtenznajdujesięwczęści
drugiejkonstytucji,zatytułowanejDZasadniczeprawaiobowiązkiNiem-
ców”,mieszczącejgwarancjeswobódobywatelskichprzeciwmożliwym
zamachomzestronypaństwa.
Jasnejest,żeformułapolska,przycałejswejbladościiniedomówie-
niach,jestjednakwzestawieniuzniemieckąstanowczympodtrzymaniem
zasadywłasnościipraworządnościpaństwa.Postanowienieniemieckie
niejestzresztąwswymradykalizmiezupełnieodosobnione.Odpowia-
damuprawiedosłownieustęp2§109konstytucjiczesko-słowackiej
14
Niemieścisiętenprzepiswramach,którechcewidziećprof.W.L.Jaworski,
mówiąc,żeobecnymDzadaniemmyśleniaprawniczegojestprawniczeskonstruowa-
nierównowagimiędzyjednostkąapaństwem”(Konstytucjazdnia17marca1921,
Kraków1921,s.624).
