Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Własnośćprywatnawnowychkonstytucjach
65
gwarantującąwłasność.Zarysowaliśmytebardzoszerokieramy,jakie
Konstytucjapozostawiadowypełnieniaustawom.Uznaliśmy,żegdyby
teustawysięukazały–1)ustawaozniesieniuiograniczeniuwłasnościze
względówwyższejużyteczności,2)ustawaotym,któredobrastanowić
mająwyłącznąwłasnośćpaństwa,3)ustawaoprzymusowymwykupie
ziemi–prawowłasnościprywatnejwswoimzakresie,adopewnegostop-
niaiwtreści,zejśćbymogłowPolscedominimalnychgranicistaćsię
czymśzgołailuzorycznym.
Byćmożejednak,żeżycieniewyciągniewszystkichkonsekwencji,ja-
kiemogąwynikaćzpostanowieńKonstytucji.Byćmoże,żeustawyza-
powiedzianebądźnieukażąsięprzezczasdługijeszcze,bądźpojawią
sięwformiewąskiej,niewyczerpującejintencjisejmukonstytucyjnego.
Niemniejpozostanienawetwtymwypadkufaktem:a)postanowionejuż
przezKonstytucjębardzopoważneograniczenieprawawłasnościziemi,
b)możnośćrozwinięciawkażdejchwilipostanowieńKonstytucjidogra-
nicwyżejnaszkicowanych,wzależnościtylkoodustosunkowaniasięsił
politycznych.Należyrozejrzećsięszerzejwżyciu,byzdaćsobiesprawę
ztego,któraewentualność:pełnegorozwinięciaKonstytucjiczyzwężenia
wypływającychzniejmożliwości,jestprawdopodobniejsza.
II
Dwaprądywpłynąprzedewszystkimnarozmiaryikierunekrozwoju
polskiegoprawamajątkowegoinormowanegoprzeznieżycia.Źródłem
pierwszegoznichjestrealneustosunkowaniesięsiłspołeczno-politycz-
nychwPolsce.Polskapozostanienadługielatakrajemrolniczymitym
samympolitykajejwewnętrznabędzieulegaćwdużejmierzenaciskowi
warstwywłościańskiej.Małostosunkowokapitalistycznysystemgospo-
darki,brakwgospodarcechłopskiejpowierzchnitarciazpracąnajemną,
psychologiawreszciechłopapolskiegoniebędązpewnościąpopychaćdo
wyzyskaniaart.99Konstytucjiwsensieradykalnym,oilechodzioprze-
kształceniezasadywłasności8.Chętnieniewątpliwiewyzyskanoby
nadalnadarzającąsięsposobnośćprzekształceniaobecnegoustrojuagrar-
nego.Niewątpięjednak,żenaciskpierwotnejniecożądzyposiadania,
żądzyziemizamknieszczelniewentyl,jakipozostawiłaKonstytucjadal-
szymprzekształceniomwłasności,zchwiląkiedywiększośćwłościańska
uzna,żeniemajużnicwięcejdouzyskania.Tachwilazaśmożenadejść
8Wartoprzypomnieć,żewniosekmniejszości(PPS)KomisjiKonstytucyjnejfor-
mułowałomawianyartykuł,jaknastępuje:DRzeczpospolitaprzystosowujeformy
własnościdopotrzebspołecznychiinteresówpracy.Wszystkieśrodkiwytwarzania,
komunikacjiiwymianypodlegająkontroliRzplitej.Państwozajmowaćbędziewspo-
sóbustawowookreślonydojrzałedouspołecznieniagałęzieprodukcjipodswójza-
rządbezpośredni”(ProjektKomisjiKonstytucyjnejSejmuUstawodawczego,s.46).
