Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Programnaprawyskarbu
45
powyżejktórejorężpodatkuzwijasięwrękuwładzyiuderzapłazem.
Polskapłaciłapodatkówwroku1920–5marekzłotychnagłowęludno-
ści,wroku1921–9marekzłotych.Przedwojnąpłaconozgłowyludności
wKongresówce30marekzłotych,wGalicjiniewątpliwiewięcej.Tadys-
proporcjamusibyćusunięta,tojasne;znaczneprzybliżeniedosumpła-
conychprzedwojnąjestkonieczne.Alestannaszejgospodarkikrajowej
wskazujewyraźnie,żenadziejenapodniesieniepodatkóważdopoziomu
przedwojennego,doczegozdajesięzmierzaćprojektrządowy,mogąłatwo
zawieść–otocochciałopowiedziećTowarzystwoEkonomiczne1.
Jednakowożgdybyśmyosiągnęlichoćbytylko60procentsumściąga-
nychpodatkamiprzedwojną,byłobytojużbardzowiele(około5bilio-
nówmarekpolskich),rozwiązałobytomożecałynaszproblemfinansowy.
Czyjesttojednakmożliwe?Obokgłębiejleżącychprzeszkód,któreśmy
poruszylipoprzednio,stająprzednamitrudnościnaturypraktyczno-tech-
nicznej.Wydatkipaństwawyniosąwroku1922pięć,możesześć,może
więcejbilionówmarekpolskich.Wobiegujestwtejchwili1–1,5biliona.
Proszęmiwskazaćsposóbściągnięciatejcałejpotrzebnejdowyrównania
deficytusumybezwywoływaniakatastrofygospodarczej?Uświadomie-
niesobietegoniebezpieczeństwanakazałoTowarzystwuEkonomicznemu
podkreślićtymsilniejprzestrogę.
Nieporuszyłoonojednakwswoichrezolucjachinnegoważnegopro-
blemu:zgodziliśmysię,żedlauzdrowieniaskarbumusispołeczeństwo
ponieśćznaczneofiary,cowięcej,żeofiarytespadnąwpierwszejliniina
warstwyposiadające.Wyobraźmysobie,żenałożonowysokiepodatki,
któreniemogąbyćzapłaconezdochodu,dlazapłaceniaichtrzebaoddać
częśćmajątku.Proszęmipowiedzieć,zczegozapłacitakipodatekwięk-
szywłaścicielziemski,skoroniewolnomusprzedaćczęściziemianinie
wolnomusprzedaćczęścilasu?Skądweźmiepotrzebnąkwotępieniężną
właścicielkamienicy,skoroczynszeniedająmunicwłaściwie,akredyt
hipotecznytakjakbynieistnieje?
NowapolitykaekonomicznawBolszewiizmuszadonakładaniawiel-
kichpodatków.Rządsowieckiniemożetegojednakzrobić,bowywłasz-
czywszyuprzedniowarsztatyprodukcji,niemaobecnieobiektównada-
jącychsiędoopodatkowania.Dopodobnejsytuacjidoprowadziłanasza
politykaetatyzmuzlatostatnich.TowarzystwoEkonomiczneuważaza
konieczneznacznepodniesieniepodatków,trzebaoboktegopodkreślić
koniecznośćumożliwieniazapłaceniapodatkówtym,którzychcąjeza-
płacić.Zuwagijednaknato,żeistniejedysproporcjapomiędzymożli-
wymidoosiągnięcianatejdrodzedochodamiaobecnymiwydatkami
państwa,wskazujetowarzystwonakoniecznośćrównoczesnychdaleko
posuniętychoszczędności.Przechodzędotegotematu.
1Francjapłaciw1920r.ok.50marekzłotychnagłowę,Włochyok.15marek
złotych.
