Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przyczynowośćwekonomii
35
stosunkomprzyczynowymmiędzyczynnikamiaelementamiekonomicz-
nymi.Tentypzwiązkuprzyczynowegonazywamtypemzależności
prostej65.
Łukasiewicz66rozróżniadrugityp,którynazywazwiązkiemzależ-
nościwzajemnej.Podajeonnastępującyprzykładtakiegozwiązku:
Djeżeliwdwuzlutowanychzesobąkawałkachbizmutuiantymonuogrze-
wamyluboziębiamymiejscezlutowane,powstaćmusiwtychmetalach
prądelektryczny,inaodwrót,jeślipowstajewdwuzlutowanychzesobą
kawałkachbizmutuiantymonuprądelektryczny,musząsięmiejscazlu-
towaneogrzewaćluboziębiać”.Przypominamuprzedniojużprzytoczony
przykładwzrostuilościpieniędzyiwzrostucen.Budowalogicznaobu
tychzwiązkówjestanalogiczna.Zmianyjednegozezjawiskwpływająna
zmianydrugiegoiodwrotnie.Byuniknąćmożliwychniejasności,nazwę
tentypzwiązkówzwiązkamiwzajemnegooddziaływania,nie
zaśwzajemnejzależności.
Tentypzwiązkówjestnajbardziejcharakterystycznydlawzajemnych
wpływówzmianwwielkościachekonomicznych.Wydajemisię,żemoż-
natezwiązkiwzajemnegooddziaływaniapodzielićnadwiegrupy.
Pierwszazwłaszczamadlaekonomiidecydująceznaczenie.Jesttotego
rodzajuzwiązekprzyczynowywzajemnegooddziaływania,gdziedruga
zmiana(tj.skutek)stajesięzkoleiprzyczyną
2,którawywołujeskutek
kompensującypierwszązmianę(przyczynę
1).Wzórtakiegozwiązkuwy-
glądałby,jaknastępuje:
+A
1ą+B
1ą–A
2
Przez(–A)rozumiemzmianęidącąwkierunkuodwrotnymaniże-
lizmiana(+A).Jeżeliprzez(+A)naprzykładrozumiałemwzrostpewnej
wielkości(np.ceny),to(–A)będzieoznaczaćjejobniżenie(iodwrotnie).
Znaczkiem1,2,3,ł,noznaczamto,żezmianytezachodząwnastępu-
jącychposobieokresachczasu67.
Tegorodzajuzwiązkiznajdująswojeodpowiednikiwprzyrodzie.
Przykłademzdziedzinyfizykibyłobyzjawiskoznanepodnazwąreguły
Lenza.Wyglądaonojaknastępuje:Druchprzewodzącyobwoduwpolu
magnetycznymobcymwytwarzaprądindukcyjny.Prądindukcyjnywy-
twarzasiły,któresprzeciwiająsięruchowi”68.Układtakiwfizycenazy-
wasięukłademautoregulacyjnym.Zatrzymamtęnazwędla
związkówzjawiskekonomicznych.Sądzę,żejegocharakterjesttakznany
ekonomistom,żezjawiskapodlegającetejprawidłowościsamenarzucają
65Razjeszczezaznaczam,żezależnośćpojmujętuwsensieprzyczynowym,nie
zaśodpowiedniościfunkcjonalnejlublogicznej.
66JanŁukasiewicz,op.cit.
67
Zajednostkęczasuuważamokres,wktórymzmianadochodzidoskutku.
68Sformułowanietozawdzięczamprof.WładysławowiNatansonowi.
