Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zAfrykanamiinatymtledochodziłodokonfliktówzprzedstawicielamibiałych
osadników.Częstodecyzjewładzylokalnejnieodpowiadałystandardomipoczu-
ciusprawiedliwościurzędnikówipolitykówzWhitehall,bardziejświadomych
wymogów,jakiestawiałaopiniapublicznawWielkiejBrytaniiinaświecie.
Od1906rokuziemięnadawanowyłączniebiałymplantatorom,wniektórych
wypadkachusuwajączeszczególnieżyznejziemidotychczasowychczarnychużyt-
kowników.WKenii,powstałejnaterenienależącymniegdyśdoImperialnej
BrytyjskiejKompaniiAfrykiWschodniej,utworzonoStowarzyszenieKolonistów,
któredążyłodostworzeniadlabiałychosadnikówwydzielonegoterytoriumzwła-
snymiinstytucjamiiadministracją.Przykłademsporówmiędzyosadnikami
aMinisterstwemdosprawKoloniimożebyćszczególnieostrykonfliktwKenii
wokółpozyskiwaniasiłyroboczejdlaplantatorów,którzyuważali,żejesttoobo-
wiązekwładz.Natomiastwynagrodzenie,jakiewypłacali,niebyłokonkurencyjne
wstosunkudoinnychŹródełzarobkowaniadostępnychdlaAfrykanów.
W1908rokurządzdecydował,żezmuszaniedopracynaprywatnychplantacjach
jestnielegalne.
NaterytoriumwspółczesnejSomaliiwspółzawodniczyłyzesobąFrancja,Wło-
chyiWielkaBrytania.WlatachosiemdziesiątychXIXwiekuBrytyjczycyobjęli
protektoratnadpółnocnąSomalią.BuntderwiszypoddowództwemMuhammada
(początek1899roku),wymierzonywchrześcijan,okazałsiętrudnydozdławienia
idopierow1920rokusiłyporządkowepoddowództwemRichardaCorfildaumiały
sobieznimporadzić.Natomiastw1899rokupowstałokondominiumanglo-egip-
skiesprawującewładzęwSudanie.NiemaldoIwojnywalczononatymteryto-
riumzezwolennikamiMahdiego.
DlaWielkiejBrytaniicorazważniejszestawałysiępaństwanależącedoimpe-
rium,gdzieprodukowanożywnośćnaeksportdoZjednoczonegoKrólestwa,czyli
Kanada,Australia,NowaZelandia.W1901rokuutworzonoZwiązekAustralii
iponiewątpliwympowodzeniukanadyjskiegosystemurządówdominialnychza-
równoAustralia,jakiNowaZelandia(w1907roku)otrzymałystatusdominium
ImperiumBrytyjskiego.WostatnichdekadachXIXwiekuczęśćpolitykówzaczęła
widziećwzmianierelacjizkrajaminależącymidoimperiumszansenautrzyma-
nieprzezWielkąBrytanięsilnejpozycjigospodarczej.Marzyłoimsięstworzenie
czegośnakształtfederacjiWielkiejBrytaniizniegdysiejszymikoloniami.Taka
uniamogłabyskuteczniekonkurowaćzRosjąiUSA.Jednakpolitycydziałający
wposzczególnychpaństwachnależącychdoimperiumbylitakimplanomniechęt-
ni.Tonastawienietłumacząrosnącenastrojenacjonalistyczneidumazcoraz
większejniezależności.Jednocześniezdawanosobiesprawę,żewspólnymwysił-
kiem,takżefinansowym,możnabyzapewnićbezpieczeństwomilitarnenalądzie
iwodzie,preferencyjnetraktowanietowarówi—comożenajważniejsze—pań-
stwawchodzącewskładimperiumpozyskałybywpływnadecyzjepodejmowane
wLondynie.Faktdocenieniaprzezpolitykówpotrzebybudowaniasilniejszych
więzówzaowocowałregularnymzwoływaniemkonferencjipremierówpaństwna-
leżącychdoimperium(pierwszazostałazwołanaw1902roku)
30
.Niebrały
wnichudziałuIndie,uznaneprzezdominiazaterytoriumpodległeKoronie.Także
29
