Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
którzydoluduzostaliwłączeni,cooznaczafragmentaryzowaniespołeczeństwa
iwykluczanietych,którzydoluduniegodnisąnależeć.Tozkoleiprzekładasięna
relacjepopulizm–demokracja,oczymniżej.
„Powoływanieludu”naswoichwarunkach,októrympiszeE.Laclau(2009,
s.63–112)6,możliwejestdziękidychotomizowaniuspołeczeństwa.Ielementten
uznaćmożnazaobecnywpopulizmieodzawsze,tymbardziejżepodziałna
rządzącychirządzonychjestczymśnaturalnym.Jeślijednakdopodziałutego
zastosowaneiinstrumentalniewykorzystanezostanąkryteriaetyczne,odwołujące
siędoczarno-białej,manichejskiejwizjirzeczywistości,któresytuująrządzony
ludpostroniedobra,wopozycjidozłych,niemoralnychrządzących,stanowią-
cychmniejszośćitymsamymniezasłużenieuprzywilejowanąelitę,towówczas
tennaturalnypodziałnabierazupełnieinnegocharakteru,wktórympierwia-
stekmoralnyniejakozdefinicjiumożliwiaetycznądyskredytacjęsprawujących
władzę.Aksjologicznapolaryzacja(wokółpewnych–uznawanychjakouniwer-
salne–wartościczyidei,lubteżkwestiiwyolbrzymionychdorangiproblemów
decydującychobyćalboniebyćnaroduczypaństwa)stanowinajczęściejpunkt
wyjściaopisywanegoprzezE.Laclaua„konstruowanialudu”imatęwłaściwość,
żepozwalaprzekraczaćramyklasoweczystratyfikacyjne,azarazem,naco
równieżzwracauwagęautorRozumupopulistycznego(Laclau2009),woczywisty
sposóbstwarzaćgranice,dziękiktórymmożliwejestwykluczenietych,którzydo
luduniegodnisąnależeć.Wyostrzaniepodziałów,moralneuzasadnianiezasady
„ktonieznami,tenprzeciwnam”sprzyjaćteżmożewskazywaniuwrogówczy
„tylko”odpowiedzialnychzapojawiającesięproblemy.Temumechanizmowi
kreowaniakozłaofiarnegotowarzyszycharakterystycznedlapopulizmumyślenie
spiskowe.
P.Taggart(2010,s.77),odnoszącsiędo„niezwykłościkoncepcjipopulizmu”,
wprowadzapojęcie„rdzennejkrainy”7,zamieszkałejprzezlud.Zwracaprzytym
uwagę,żekategoriatajestniezbędnaikluczowadlawłaściwegozrozumienia
konkretnychprzypadkówpopulizmu.Odidealnychwizjispołeczeństwacharakte-
rystycznychdla„pełnychideologii”odróżniająto,żewprzeciwieństwiedonich
niezarysowujeonawizjiidealnejprzyszłości,tylkozwracasiękuprzeszłości,
„próbującodtworzyćcoś,coteraźniejszośćutraciła.(…)rdzennakrainabierze
swąmoczserca,zodwołańdosentymentów,któreniekonieczniesąracjonalne
czypodlegająracjonalizacji”(Taggart2010,s.84).DalejP
.Taggartzwracauwagę
6E.Laclau(2009,s.74–75)podkreśla,żeludjestfenomenempolitycznym,nieistniejesam
zsiebie,musizostaćpowołany.Nieobejmujewięckonkretnychkategorii(klas,warstw)społecz-
nych,alejest„całościąpopulistyczną”powstałądziękiwykluczeniu(tych,którzydoluduzaliczani
niesąibyćniemogą,boniespełniająwarunkówprzynależności).
7Woryginaleheartland.Pojęcietozapożyczonezostałozgeopolitycznejkoncepcji
H.J.Mackindera.
