Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GeorgesClemenceauiFrancja
19
delegacjemiaływieluekspertówidoradców,aleClemenceau
niekorzystałzichpomocyiprawiewszystkoustalałsam.
Pozatympowstałproblem,zktóregoClemenceaudosko-
nalezdawałsobiesprawę.Niemcypo11listopada1918roku
stworzyłydemokratycznyrząd.CesarzWilhelm—prawdo-
podobnieklinicznieszalony—uciekłdoHolandii,któranie
chciałagowydać,itamumarłdopierow1941roku.Dla-
czegokaraćNiemcydemokratycznezawinyNiemieckaj-
zerowskich?NieoczekiwanieClemenceauuznał,żeNiemcy
demokratycznebędąsłabszeodcesarskich,iuważał,żepo-
winnyostaćsięjakopaństwo,któremożebronićEuropy
przedbolszewikami.BolszewikówprzecieżClemenceaunie
znosiłiznakomiciezdawałsobiesprawę,jakiestanowiąza-
grożenie.
MożewięcrozbićmłodeNiemcynawieleczęści,odpo-
wiedniodotradycji?BawarięodłączyćodPrus,aNadrenię,
którabyłabliższaFrancjiniżcesarstwu,uczynićodrębnym
krajem?Znalazłsięnawetkandydatnajejprzywódcę,bur-
mistrzKolonii—KonradAdenauer.Adenauerpoważnieroz-
ważałtępropozycję,Prusakównieznosił,zduchabyłcał-
kowicieprozachodni,aleuznałją—trafnie—zanierealną.
WkońcuzazgodąClemenceaupozbawionoNiemcyczę-
ściichterytorium,aletylkostosunkowoniewielkiej(wtym
częściGórnegoŚląskanarzeczPolski).Wszystkotojednak
wprzekonaniuClemenceauniegwarantowałowiecznegopo-
koju.
PojawiłasięzatemsprawaobciążeniaNiemieckarąfi-
nansowązawywołaniewojny.Używanowprawdzienieco
delikatniejszychsformułowań,aleotoprzecieżchodziło.Pre-
zydentWilsonbyłtemuprzeciwny.Cociekawe,Clemenceau
rozumiał,żeniemożnaNiemcówskazaćnawiecznygłód,ale
presjafrancuskiejopiniipublicznejbyłaprzemożna.Północ-
naFrancjabyławruinie;specjalnakomisjadoocenykosztów
odbudowyuznała,żepotrzebujedwóchlat,bydokonaćes-
tymacji.Tobyłoniemożliwe.Niemcyzostaływięc,wbrew
stanowiskuAmerykanów,którzynawojnienicniestracili,
obciążonereparacjamiponadmożliwościichbudżetuprzy
