Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
GeorgesClemenceauiFrancja
Francjaponiosłastraszliwestratywczasiewojny.Całapół-
nocprzemysłowabyławruinie,amłodzimężczyźniprzestali
istnieć.Zginęłoponadpółpokoleniamiędzy18a40rokiem
życia.Francuzichcieliraznazawszezlikwidowaćzagrożenie
niemieckie.ClemenceaunienawidziłNiemcówzcałegoser-
cajużod1870rokuizapewnetanienawiśćsprawiła,żenie
wykazywałnajmniejszejskłonnościdoelastycznejpolityki.
Domagałsię,bykonferencjapokojowaodbyłasięwParyżu,
ibyłtakuparty,żeAnglosasiustąpili.Uporemosiągałpotem
kolejnesukcesy.
Historiastosunkówfrancusko-niemieckichniebyławcale
takponura,jaktoprzedstawiałClemenceau.Przecieżled-
wiestolatwcześniejtoNapoleonpodbiłPrusyidopiero
Bismarckwykorzystałfrancuskieprowokacjedorozpoczęcia
wojny.Armiafrancuskabyłakilkakrotniewiększa,aleponio-
słaporażkę.MądryBismarckniechciał,bywojskowkraczało
doParyża,ichciałszybkozawrzećpokój,któryniebyłbyupo-
karzającydlaFrancji,aleniesienientuzjazmemgenerałowie
nieposłuchaligoitaksięzacząłokreswzajemnejniena-
wiści.FrancuziodtądpoprostubalisięNiemieciszukali
sojusznikówprzeciwkonim.Takdoszłodoegzotycznegopo-
rozumieniazRosjąiAnglią.Ktozawinił?Ktodoprowadził
dowybuchustrasznejpierwszejwojnyświatowej?Niewątpli-
wieNiemcyodegraliistotnąrolę,alewojnychcieliwszyscy.
NawetAnglicy,którzywplątalisięwniąniepotrzebnieistra-
ciliokoło600tysięcymłodychludzi.Azatemzrzuceniecałej
winynaNiemcybyłoprzesadąidowodembezmyślnościzwy-
cięskichpaństw.Wieluuczestnikówkonferencji,naprzykład
mądryJohnMaynardKeynes,wycofałosięzudziałuwniej,
bozrzucaniewszystkiegonaNiemcyuznalizaabsurdalne
iwprzyszłościniebezpieczne.
JednakClemenceaupostawiłnaswoim.Niedałosięzła-
maćjegopodsycanegonienawiściąuporu.Rozpoczętorozwa-
żanierozmaitychwariantówrozwiązaniaDkwestiiniemiec-
kiej”.Przezpewienczasdominowałpogląd,żemłodejeszcze
cesarstwoniemieckie(powstałew1871roku)należypodzie-
lićnaczęści.Rysowanorozmaitemapy.Cociekawe,inne
