Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp9
osóbzgettawarszawskiego,wobecgwałtowniepogarszającychsięwarunkówżycia
ikłopotówzezdobywaniempożywienia.
JednymzestosowanychprzezNiemcówsposobówpozbyciasięprzynajmniej
częścimieszkańcówstałosięwyeliminowanietych,którzynieposiadalidoku-
mentówstałegopobytu.Sprawdzaniedokumentówrozpoczęłosięwpierwszym
tygodniulipca1941r.jednocześniewkilkumiejscowościach.WNowymDworze
Mazowieckimnajpierwprzeztydzieńprzeprowadzanodezynfekcjęubrańimiesz-
kań,czylitzw.parówkę.Potemdokonanoprzymusowejwielogodzinnejkąpieli
kobietimężczyznwWiśle,poczymdużaczęśćmieszkańcówgettanowodwor-
skiegoznalazłasię(6lipca)woboziewPomiechówku.Szacujesię,żebyłoto
ponad2000osób.ŻydzizZakroczymiaorazPłońskaposprawdzeniudokumentów
zostaliprzeprowadzeniprzeztzw.bramki,tj.szpaleryuzbrojonychwpałkigesta-
powcówiszturmistów.107mieszkańcówZakroczymiapotymbrutalnympobiciu
przewiezionoodrazudoPomiechówka,natomiast1200ŻydówzPłońskaspotkało
topo48-godzinnymoczekiwaniu.
Wliteraturzeprzedmiotumówisięo6000uwięzionychwobozieŻydów
zNowegoDworu,Płońska,Zakroczymiaorazpobliskichmiejscowości
4
.Wydaje
się,żeliczbatapowinnabyćzweryfikowana.Prawdopodobnieniedokonywano
jużdosiedleńdoobozuzrejencjiciechanowskiej,aŻydzipochodzącyzinnych
miejscowościprzebywaliwtymczasiewgettachwPłońsku,NowymDworze
MazowieckimlubwNowymMieście.Wwielurelacjachpojawiasięteżinforma-
cjaoogromnymzagęszczeniuszesnastusal,mieszczącychdo200osóbkażda,co
maksymalniedajesumę3200osób.Wnowszejliteraturzepojawiasięinformacja
o4000uwięzionych
5
.Napodstawiedostępnegoobecniemateriałuźródłowegonie
jestmożliwedokładneustalenieliczbyuwięzionychwobozie.
Wświetlerelacjibłędnajestteżpodawanawwieluopracowaniachdata13lipca
jakodniadotarciadoobozuŻydówzPłońska.Pojawiasięonarzeczywiściewano-
nimowejrelacji,niemniejnieznajdujepotwierdzeniawinnychświadectwach
6
.Bar-
dziejprawdopodobnawydajesiędata9lipca.Ostatecznympotwierdzeniemjest
podawanyprzezwiększośćautorówrelacjisześciotygodniowyokrespobytuwobo-
zie,zakończony14sierpnia
7
.
Radyżydowskiestarałysięotoczyćopiekąswoichmieszkańcówuwięzionych
wPomiechówku.Pomoc,zwłaszczażywnościowa,płynęładlaobozowiczówprzede
wszystkimzPłońskaiNowegoDworu.Szczególniezasłużyłsięprzewodniczący
płońskiegoJudenratuJakubRamek
8
,któryniedośćżezorganizowałregularne
4Żydziwrejencjiciechanowskiej,s.83.
5EncyclopediaofCampsandGhettos,s.20.
6Por.dok.1,3oraz4.
7MichałGrynbergpodaje,żenastąpiłotonapoczątkuwrześnia.Zob.Żydziwrejencji,s.85.
8AbrahamJakubRamek,przewodniczącypłońskiegoJudenratu,zzawoduczapnik.Miałopi-
nięosobystarającejsiępomagaćŻydomwgetcie,głównieprzezprzekupywanieNiemców.
