Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
TomOstatnimetapemprzesiedleniajestśmierć
1
składasięzdwóchoddziel-
nychczęści.PierwszadotyczyobozuprzejściowegowPomiechówku.Druga
zawieraświadectwaoośrodkachzagładywChełmnienadNeremiwTreblince.
Dziśtrudnoporównywaćwydarzenia,jakienastąpiływewspomnianychobozach.
Liczbyofiar,jakiepochłonęłyChełmnoiTreblinka,wżadensposóbniemogąbyć
zestawianezliczbązabitychwPomiechówku.Niemniejczłonkowie„OnegSzabat”
poświęciliofiaromPomiechówkastosunkowodużouwagi.Latem1941r.,gdydo
gettawarszawskiegoprzybyliświadkowiewydarzeńwtymobozieprzejściowym
dlaludnościżydowskiejłnocnegoMazowsza,niebyłojeszczeośrodkówzagłady
wChełmnieaniwTreblince.Wydajesięrównież,żewspółpracownicyRingelbluma
niedysponowaliwtedyjeszczebezpośrednimirelacjamiolosachŻydównatere-
nachzajmowanychprzezNiemcówporozpoczęciuwojnyzeZwiązkiemSowiec-
kim.DlategowstrząsająceświadectwaotraktowaniuwięźniówwPomiechówku
musiałyzrobićnaankieterach„OnegSzabat”ogromnewrażenie,gdyżporaz
pierwszywtejskaliukazałybezwzględnośćNiemców.Niedziwinas,żewpowsta-
łejwówczasdokumentacjiPomiechówekjestnazywany„obozemśmierci”.Bezpo-
średnidostępdocałejgrupyświadkówzbrodnidałwyjątkowąokazjędosporządze-
niaszczegółowegoopisuwydarzeń.Sytuacjatakaniepowtórzyłasięjużźniej.
Świadectwaogłównychośrodkachzagładynaziemiachpolskichbyłyzbierane
odpojedynczychuciekinierówlubdocierałydoWarszawyzapośrednictwemosób
trzecich.ZChełmnauciekłdoWarszawyizłożyłrelacjętylkoJakubGrojnowski
(SzlamekWiner).Treblinkamiałakilkukronikarzy,którymudałosięwyrwaćztego
obozu,wrócićdogettawarszawskiegoiprzekazaćprawdęoprzebieguZagłady
doARG.BardzomałoświadectwposiadamyoBełżcu,Sobiborzeijeszczemniej
1TytułtomuzostałzaczerpniętyzopracowaniaGustawyJareckiej„Ostatnimetapemprzesiedle-
niajestśmierć”,zob.ARGII272(Ring.II/197).